سخن مکتوم و نهفته ای که اگر درباره آن از رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم سؤال نمی شد آن حضرت هیچگاه از آن خبر نمی داد

  «الامام الحسن علیه السلام: قالُوا: یا رَسُولَ اللهِ، أرَأیتَ قَولَ اللهِ عزوجل:

 «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیما».[1]

قالَ اِنَّ هذا لَمِنَ المَکتُوم، وَلَولا اَنَّکُم سَألتُمُونی عَنهُ ما اَخبَرتُکُم. اِنَّ اللهَ عزوجل وَکَّلَ بی مَلَکینِ، لا اُذکَر عِندَ عَبدٍ مُسلِمٍ فَیُصَلّی عَلَیّ اِلّا قالَ ذاناکَ المَلَکانِ: غَفَرَ اللهُ لَکَ، وَ قالَ اللهُ وَ ملائِکتُهُ جَواباً لِذَینِک المَلَکَینِ: آمینَ.[2]

امام حسن فرمودند: به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم عرض شد :‌ای پیامبر خدا! معنای این سخن خدای عزوجل چیست «إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ»؟ فرمود :نداین از سخنان مکتوم و نهفتنی است، و اگر نبود که درباره آن از من سؤال کردید، هیچ گاه به شما خبر نمی دادم.

خدای عزوجل دو فرشته برای من گماشته است که هرگاه نزد بنده مسلمانی نام من برده شود و او بر من، صلوات بفرستد، آن دو فرشته می گویند: خدایت بیامرزد! و خدا و فرشتگانش در جواب آن دو فرشته می گویند آمین.

آنچه از روایت استفاده می‌شود این است که طبق فرموده رسول خدا این سخن از سخنان مکتوم و نهفتنی است. اما این سؤال مطرح می‌شود که با توجه به فرموده رسول خدا در جواب سؤال‌کنندگان، آیا صلوات بر محمد و آل محمد از سخنان مکتوم است .یا طلب آمرزش آن دو فرشته گماشته برای رسول خدا. و یا آمین خدای تبارک‌وتعالی و فرشتگان .قهراً وقتی خداوند متعال در برابر دعای فرشته یابنده‌ای آمین بگوید یقیناً و بدون تردید آن دعا مستجاب است. پس بنابراین آمرزش صلوات فرستنده از یقینیات و مسلمات است.

به‌هرحال هرکدام از این‌ها از سخنان مکتوم باشد. نشان‌دهنده‌ عظمت صلوات است که خداوند متعال به برکت این صلوات اولاً دو فرشته برای رسول خدا گماشته است که همواره درصدد این هستند که هر کس در این عالم هستی بر محمد و آل محمد صلوات بفرستد آنان برایش دعا کنند و طلب آمرزش نمایند. ثانیاً خداوند متعال و ملائک در برابر دعا و طلب آمرزش آن دو فرشته آمین‌گویند و دعای او را مستجاب نمایند. و الله العالم.

[1] سوره احزاب، آیه 56.

[2] نهج الذکر، ج4، ص 380، ح3030، به نقل از تفسیر ابن کثیر، ج6، ص465؛ تفسیر قرطبی، ج14، ص233؛ بحار الانوار، ج94، ص87، ح6، نقلا عن الدر المنثور عن الامام الحسین علیه السلام.

صلوات بر امام حسن و امام حسین علیهماالسلام

«اللّهُمَّ صَلِّ عَلَی الحَسَنِ وَ الحُسَینِ عَبَدیکَ وَ وَلِییکَ وَ ابنَی رَسُولِکَ وَسِبطَی الرَّحمَةِ وَسَیدی شَبابِ اهل الجَنَّةِ، اَفضَلَ ما صَلَّیتَ عَلی اَحَدٍ مِن اَولادِ النَّبینَ وَالمُرسَلینَ اللّهُمَّ صَلِّ عَلی الحَسَنَ ابنِ سَیدِ النَبیین وَ وَصی اَمیرالمُؤمِنینَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یابنِ رَسُولَ اللهِ، السَّلامُ عَلیکَ یابنَ سَیدالوَصیین، اَشهَدُ اَنَّکَ یابنَ اَمیرالمُؤمِنین اَمینُ اللهِ وَ ابنِ اَمینِهِ، عِشتَ مَظلوُماً وَ مَضَیتَ شَهیداً، وَ اَشهَدُ اَنَّکَ الاِمامُ الزَّکِی الهادِی المَهدی اللّهُمَّ صَلِّ عَلَیهِ وَ بَلِّغ رُوحَهُ وَ جَسَدَهُ عَنّی فی هذِهِ السّاعَةِ اَفضَلَ التَّحِیةِ والسَّلام».

«اللّهُمَّ صَلّ عَلَی الحُسَینِ بن عَلی المَظلُومِ الشَّهید، قَتیلِ الکَفَرَةِ وَطریح الفَجَرَةِ، السَّلامُ عَلَیک یا اَبا عَبدِاللهِ السَّلامُ عَلَیکَ یابنَ رَسُولِ اللهِ، السَّلامُ عَلَیکَ یابنِ اَمیرِالمُؤمِنین، اَشهَدُ مُوقِناً اَنَّکَ امینُ اللهِ وَ ابنَ امینِهِ، قُتِلتِ مَظلُوماً وَ مَضَیتَ شَهیداً، وَ اَشهَدُ اَنَّ اللهَ تعالی، الطّالِبُُ بِثارِکَ، وَ مُنجِزاً ما وَعَدَک مِنَ النَّصرِ وَ التّأییدِ فِی هَلاکِ عَدُوِّکَ وَ اِظهارِ دَعوَتِکَ، وَ اَشهَدُ اَنَّکَ وَ فَیتَ به عهد اللهِ، وَ جاهَدتَ فی سَبیل اللهِ، وَ عَبَدتَ اللهَ مُخلِصاً حَتّی اَتاک الیقینَ لَعَنَ اللهُ اُمَّةً قَتَلَتکَ، وَلَعَنَ اللهِ اُمَّةً خَذَلَتکَ، وَ لَعَنَ اللُه اُمَّةً الَّبَت عَلَیکَ، وَ اَبرَأُ اِلَی اللهِ تعالی مِمَّن اَکذَبَک وَ استَخَفَّ بِحَقِّکَ واستَحَلَّ دَمَکَ، بأبی اَنتَ و اُمّی یا اَبا عبدِاللهِ، لَعَنَ الله قاتِلَکَ، وَ لَعَنَ اللهُ خاذلَکَ وَ لَعَنَ اللهُ مَن سَمِعَ واعِیتَکَ فَلَم یجِبکَ و َلَم­ینصُرَکُ وَ لَعَنَ اللهُ مَن سَبی نِساءَکَ اَنَا اِلَی اللهِ مِنهُم بَرئی وَ مِمَّن والَأهُم وَ ما لَأهُم وَ أعَانَهُم عَلَیهِ، اَشهَدُ اَنَّکَ وَ الأئِمَّةَ مِن وَلدِکَ کلمه التَّقوی وَ بابُ الهُدی وَالعُروَةُ الوُثقی وَالحُجَّةُ عَلی اهل الدُّنیا، وَ اَشهَدُ اَنّی بِکُم مُؤمِنٌ وَ بِمَنزِلَتِکُم مُؤقِنٌ وَلَکُم تابِع بِذاتِ نَفسَی وَ شَرایعِ دینی وَ خَواتیمِ عَمَلی وَ مُنقَلَبی فی دُنیای وَ آخِرَتی».

خدایا بر حسن و حسین، این دو بنده‌ات و دو دوستت و فرزندان فرستاده ­ات و نوادگان «پیامبر» رحمت و دو آقای جوانان اهل بهشت، صلوات فرست، برترین صلواتی که بر فرزندی از فرزندان پیامبران و فرستادگانت فرستاده ­ای، خدایا بر حسن فرزند سید و آقای پیامبران و وصی امیر مؤمنان، صلوات فرست. درود بر تو، ‌ای فرزند پیامبر خدا، درود بر تو‌ ای فرزند سید و آقای اوصیا، گواهی می­ دهم که تو ای فرزند امیر مؤمنان، امین خدا و فرزند امین خدا هستی، مظلومانه زیستی و شهید از دنیا رفتی. گواهی می­ دهم که تو پیشوای پاک و هدایتگر و هدایت‌شده‌ای. خدایا بر او صلوات فرست و در این لحظه از جانب من برترین درود و سلام را به جان و تن او برسان.

خدایا بر حسین بن علی، آن ستم دیده شهید که با شمشیر کافران به قتل رسید و به دست منحرفان بر خاک افتاد صلوات فرست. سلام بر تو‌ ای اباعبدالله سلام بر تو‌ ای فرزند پیامبر خدا سلام بر تو‌ ای فرزند امیر مؤمنان، با یقین شهادت می­دهم که تو امین خدا و فرزند امین خدا هستی. به ظلم و ستم کشته شدی و شهید از دنیا رفتی. گواهی و شهادت می­دهم که خدای متعال خونخواه توست و وعده یاری و پشتیبانی ­ای را که درباره نابودی دشمنانت و آشکار ساختن دعوتت به تو داده بود تحقق می­ بخشد. شهادت می­دهم که تو به عهد و پیمان باخدا وفا کردی و در راه خدا کوشیدی و تا زنده بودی، خدا را با اخلاص و یقین پرستیدی. لعنت خدا بر آن مردمی که تو را کشتند، لعنت خدا بر مردمی که از یاری‌رساندن به تو خودداری ورزیدند، و لعنت خدا بر مردمی که علیه تو دست به تحریک زدند. من به پیشگاه خدا اعلام برائت می­کنم از کسی که تو را تکذیب کرد و حق [و حرمتت] را سبک شمرد و «ریختن» خونت را روا دانست.

پدر و مادرم به فدایت، ‌ای اباعبدالله خدا لعنت کند قاتل تو را، خدا لعنت کند واگذارنده تو را، خدا لعنت کند کسی را که فریاد تو را شنید، ولی آن را پاسخ نداد و یاری‌ات نکرد. خدا لعنت کند کسانی را که زنان «اهل ­بیت» تو را به اسیری بردند، من از آنان و از هر آن کس که یاری و پیروی­شان کرد و در این کارها به کمک آنان شناخت، در پیشگاه خدا اعلام برائت و بیزاری می­کنم.

شهادت می ­دهم که تو و امامان از فرزندان تو مظهر و کلمه تقوا و در هدایت و دستگیره استوار و حجت بر مردمان دنیا هستید. و شهادت می­ دهم که به شما ایمان‌دارم و به مقام شما یقین دارم، و در درون جانم و در احکام دینم و خاتمه­ های کارم و بازگشتم در دنیا و آخرتم، پیرو شما هستم.

سیره امام حسن مجتبی (علیه السلام) در صلوات فرستادن

سیره این بزرگوار نیز بر این بوده که در دعاها و راز و نیازهایشان با خداوند متعال صلوات بر محمد و آل محمد می­فرستادند، سید بن طاووس دعاهایی از امام حسن مجتبی در کتاب شریف مهج ­الدعوات و منهج ­العنایات نقل کرده که ما به بعضی از آن­ دعاها اشاره می­کنیم.

الف) در این دعا امام حسن مجتبی علیه السلام این­ چنین صلوات بر محمد و آل محمد می­فرستند.

«بسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم یا مَن اِلیه یَفِرُّ الهارِبُونَ، وَ بِهِ یَستَأنَسِ المُستَوحِشونَ، صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَل اُنسی بِکَ، فَقَد ضاقَت عَنّی بِلادُکَ وَ اجعَل تَوَکُّلی عَلیکَ فَقَد مال عَلَیَّ اَعدائُکَ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اجعَلنی بِکَ أَصُولُ، وَ بِکَ أََحُولُ، وَ عَلَیکَ أَتَوَکَّلُ، وَ الیکَ اُنیبُ اَللّهُمَّ وَ ما وَصَفتُکَ مِن صِفَةٍ اَو دَعوتُکَ مِن دُعاءٍ یُوافِقُ ذلکَ مَحَبَّتَکَ وَ‌رِضوانَکَ وَ مَرضاتِکَ، فَأَحیِنی عَلی ذلکَ، وَ أَمِتنی عَلَیهِ، وَ ما کَرِهتَ مِن ذلکَ، فَخُذ بِناصِیَتی إِلی ما تُحِبُّ وَ‌تَرضی، بُؤتُ اِلَیکَ رَبّ بِذُنُوبی، وَ‌اَستَغفِرُکَ مِن جُرمی، وَ لا حَولَ وَ‌لا قُوَّةَ اِلّا بِاللهِ، لا اِله اِلّا هُوَ الحَلیمُ الکریمُ، وَ صلی‌الله‌عَلی مُحَمَّدٍ وَ آله، و اَکفِنا مُهِمَّ الدُّنیا وَ الآخِرَةِ‌ فی عافِیَةٍ‌ یا رَبّ العالَمینَ».^[1]

به نام خداوند بخشندۀ مهربان.‌ ای آن­که به‌سوی او می­گریزند گریختگان، و به او انس می یابند وحشت کنندگان، صلوات و رحمت فرست بر محمد و آل محمد، و بگردان انس مرا به خودت، پس به تحقیق که تنگ‌شده است از من شهرهایت. و بگردان اعتماد مرا به خودت، پس به تحقیق که میل کردند بر ضرر من دشمنان تو، خداوندا صلوات و رحمت فرست بر محمد و آل محمد، و بگردان مرا که به قوت تو حمله‌آور شوم بر دشمنان، و به سبب تو حرکت کنم، و بر تو اعتماد نمایم، و به سویت بازگشت کنم، خداوندا و آنچه تعریف کنم تو را به آن از تعریفی یا آنکه بخوانم تو را به آن از دعایی که موافق باشد آن خواهش تو را و خشنودی تو را و رضامندی تو را، پس زنده دار مرا بر آن، و بمیران مرا بر آن، و آنچه ناخوش آید تو را از آن، پس فراگیر پیش سر مرا و بگردان به‌سوی آنچه دوست داری، و خشنودی از آن، اقرار دارم به نزد تو‌ ای پروردگار من به گناهان خود، و طلب آمرزش می ­نمایم تو را از تقصیر خود، و نیست حرکتی و نه توانائی مگر به خدا، نیست خدائی مگر او که بردبار و بخشنده است، خدایا صلوات و رحمت فرست بر محمد و آل محمد، و کارگزاری­ نما ما را به آنچه خواسته ­ایم آن را در دنیا و در آخرت، درحالی‌که سلامت باشیم از بلاها و ضررها ای پروردگار عالمیان.

در این دعا امام حسن مجتبی علیه ­السلام سه مرتبه بر محمد و آل محمد صلوات فرستاده اند.

ب) سید بن طاووس در دعایی دیگر از امام حسن علیه السلام می‌گوید آن حضرت می­ فرمودند:

«بسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم اللّهمَّ اِنَّکَ الخَلَفُ مِن جَمیعِ خَلقِکَ، وَ‌لَیسَ فی خَلقِکَ خَلَفٌ مِنکَ... صَلّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ...»^[2]

به نام خداوند بخشنده مهربان خداوندا به‌درستی که تویی باقی­مانده ­ای بعد از همۀ آفریدگان خود و نیست در آفریدگان تو کسی که باقیمانده بعد از تو... صلوات و رحمت بر محمد و آل محمد فرست...

در این دعا هم امام حسن صلوات بر محمد و آل محمد می­فرستند.

 

[1]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص262 و 263.

[2]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص263 و 264.