سیرۀ امام سجاد علیه السلام بر این بود که در دعاها و مناجاتهایشان صلوات بر محمد و آل محمد میفرستادند.
که به‌عنوان نمونه به چند مورد اشاره می‌شود.
الف) سید بن طاووس دعاهای امام سجاد علیه السلام را که بیان می‌کند می‌گوید یکی از دعاهای آن حضرت علیه السلام این
دعاست که برای امور بسیار مهم خوانده می‌شود. در این دعا امام سجاد علیه السلام این‌چنین
صلوات میفرستند.
«... وَ‌بِأَسمائِکَ
المُقَدَّساتِ المُکَرَّماتِ المَخزُوناتِ المَکنُوناتِ فی عِلمِ الغَیبِ عِندَکَ،
اَسئَلُکَ بِذلِکَ کُلِّهِ، اَن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ...»[1]
و به حق نام‌هایت که پاکیزه و
تعظیم شده اند سپرده‌شده و پنهان شده‌اند در علم پنهان نزد تو هستند. سؤال
میکنم تو را به‌حق تمام این نام‌ها. که بر محمد و آل محمد صلوات فرستی...
ب) سید بن طاووس دعای دیگری از امام
سجاد علیه السلام
نقل می‌کند که آن حضرت در آن دعا این چنین صلوات میفرستند:
«... وَ
صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلوةَ المُرسَلینَ وَ‌الصِّدّیقینَ وَ
الصّالِحینَ، صَلوةً لا یَقدِر عَلی اِحصائِها غَیرُکَ...»[2]
خدایا بر محمد و آل محمد
صلوات و رحمت فرست صلواتی و رحمتی را که بر مرسلین و صدیقین و صالحین فرستاده ای، صلواتی
که کسی قادر بر شماره آن نباشد جز تو....
ج) امام سجاد علیه السلام در آخر دعای 44 صحیفه سجادیه چنین
صلوات می فرستند.
«اَللّهُمَّ
صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فی کُلِّ وَقتٍ وَ کُلِّ اَوانٍ وَ علی کُلِّ حالٍ
عَدَدَ ما صَلَّیتَ عَلی مَن صَلَّیتَ عَلَیهِ وَ‌اَضعافَ ذلِکَ کُلِّهِ
بِالأَضعافِ الَّتی لا یُحصیها غَیرُکَ، إنَّکَ فَعّالٌ لِما تُریدُ».[3]
خدایا بر محمد و آل محمد درود
و صلوات فرست و در هر هنگام و هر زمان، و بر هر حال به شمارۀ صلوات و درودی که
فرستاده ای، و بر هر که درود و صلوات فرستاده ای، و چندین برابر همۀ آنها به چندین
برابری که جز تو آنها را نمیتواند شمارد، زیرا تو هر چه بخواهی به‌جا آورنده ای.
د) امام سجاد علیه السلام در دعای خود روز عرفه که دعای 47 صحیفه سجادیه است صلوات بسیار
مفصلی بر محمد و آل محمد میفرستند که عبارت است از:
«رَبّ صَلّ
عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، الْمُنْتَجَبِ الْمُصْطَفَى الْمُکَرّمِ الْمُقَرّبِ،
أَفْضَلَ صَلَوَاتِکَ، وَ بَارِکْ عَلَیْهِ أَتَمّ بَرَکَاتِکَ، وَ تَرَحّمْ عَلَیْهِ
أَمْتَعَ رَحَمَاتِکَ، رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً زَاکِیَةً لَا تَکُونُ
صَلَاةٌ أَزْکَى مِنْهَا، وَ صَلّ عَلَیْهِ صَلَاةً نَامِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ
أَنْمَى مِنْهَا، وَ صَلّ عَلَیْهِ صَلَاةً رَاضِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ فَوْقَهَا،
رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً تُرْضِیهِ وَ تَزِیدُ عَلَى رِضَاهُ، وَ
صَلّ عَلَیْهِ صَلَاةً تُرْضِیکَ و تَزِیدُ عَلَى رِضَاکَ لَهُ، وَ صَلّ عَلَیْهِ صَلَاةً
لَا تَرْضَى لَهُ إِلّا بِهَا، وَ لَا تَرَى غَیْرَهُ لَهَا أَهْلًا، رَبّ صَلّ عَلَى
مُحَمّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً تُجَاوِزُ رِضْوَانَکَ، وَ یَتّصِلُ اتّصَالُهَا بِبَقَائِکَ،
وَ لَا یَنْفَدُ کَمَا لَا تَنْفَدُ کَلِمَاتُکَ. رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ،
صَلَاةً تَنْتَظِمُ صَلَوَاتِ مَلَائِکَتِکَ وَ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ وَ اهل طَاعَتِکَ،
وَ تَشْتَمِلُ عَلَى صَلَوَاتِ عِبَادِکَ مِنْ جِنّکَ وَ إِنْسِکَ وَ اهل إِجَابَتِکَ،
وَ تَجْتَمِعُ عَلَى صَلَاةِ کُلّ مَنْ ذَرَأْتَ وَ بَرَأْتَ مِنْ أَصْنَافِ خَلْقِکَ،
رَبّ صَلّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُحِیطُ بِکُلّ صَلَاةٍ سَالِفَةٍ وَ مُسْتَأْنَفَةٍ،
وَ صَلّ عَلَیْهِ وَ عَلَى آلِهِ، صَلَاةً مَرْضِیّةً لَکَ وَ لِمَنْ دُونَکَ، وَ تُنْشِئُ
مَعَ ذَلِکَ صَلَوَاتٍ تُضَاعِفُ مَعَهَا تِلْکَ الصّلَوَاتِ عِنْدَهَا، وَ تَزِیدُهَا
عَلَى کُرُورِ الْأَیّامِ زِیَادَةً فِی تَضَاعِیفَ لَا یَعُدّهَا غَیْرُکَ. رَبّ صَلّ
عَلَى أَطَایِبِ اهل‌بیتهِ الّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ، وَ جَعَلْتَهُمْ خَزَنَةَ
عِلْمِکَ، وَ حَفَظَةَ دِینِکَ، وَ خُلَفَاءَکَ فِی أَرْضِکَ، وَ حُجَجَکَ عَلَى عِبَادِکَ،
وَ طَهّرْتَهُمْ مِنَ الرّجْسِ وَ الدّنَسِ تَطْهِیراً بِإِرَادَتِکَ، وَ جَعَلْتَهُمُ
الْوَسِیلَةَ إِلَیْکَ، وَ الْمَسْلَکَ إِلَى جَنّتِکَ، رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ
وَ آلِهِ، صَلَاةً تُجْزِلُ لَهُمْ بِهَا مِنْ نِحَلِکَ وَ کَرَامَتِکَ، وَ تُکْمِلُ
لَهُمُ الْأَشْیَاءَ مِنْ عَطَایَاکَ وَ نَوَافِلِکَ، وَ تُوَفّرُ عَلَیْهِمُ الْحَظّ
مِنْ عَوَائِدِکَ وَ فَوَائِدِکَ، رَبّ صَلّ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ صَلَاةً لَا أَمَدَ
فِی أَوّلِهَا، وَ لَا غَایَةَ لِأَمَدِهَا، وَ لَا نِهَایَةَ لِآخِرِهَا، رَبّ صَلّ
عَلَیْهِمْ زِنَةَ عَرْشِکَ وَ مَا دُونَهُ، وَ مِلأ سَمَاوَاتِکَ وَ مَا فَوْقَهُنّ،
وَ عَدَدَ أَرَضِیکَ وَ مَا تَحْتَهُنّ وَ مَا بَیْنَهُنّ، صَلَاةً تُقَرّبُهُمْ مِنْکَ
زُلْفَى، وَ تَکُونُ لَکَ وَ لَهُمْ رِضًى، وَ مُتّصِلَةً بِنَظَائِرِهِنّ أَبَداً»[4]
خدایا بر محمد و آل محمد درود
فرست. که برگزیدۀ پسندیده گرامی و مقرب درگاه تو است، بهترین درودهای خود را بفرست،
و کامل‌ترین برکاتت را بر او افزونی ده، و سودمندترین مهربانی‌ات را به او ببخش، پروردگارا
بر محمد و آل محمد درود فرست، درود بسیار که درودی بیشتر از آن نباشد، و بر او
درود فرست درود افزون کننده ای که درودی افزون کننده تر از آن نباشد، و بر او درود
فرست درود خوشنودی که درودی بالاتر از آن نباشد، پروردگارا درود فرست بر محمد و آل
محمد درودی که او را خشنود گرداند و بر خشنودی او بیفزاید، و بر او درود فرست درودی
که تو را خشنود نماید و بر خشنودی تو برای آن حضرت بیفزاید، و بر او درود فرست
درودی که جز آن را برای آن بزرگوار نپسندی، و جز او را سزاوار آن درود نبینی، پروردگارا
را بر محمد و آل محمد درود فرست، درودی که از خشنودی تو تجاوز کرده و درگذرد، و پیوستگی
آن به بقاء و هستی تو پیوسته شود، و فانی و نیست نگردد هم چنان‌که کلمات (علم و
حکمت) تو فانی نمیشود، پروردگارا بر محمد و آل محمد درود فرست، درودی که درودهای
فرشتگان و پیامبران و فرستادگان و پیروان تو را جمع نماید، و بر درودهای بندگان
مؤمنین از جن و انس تو و پذیرندگان دعوت (به‌سوی) تو احاطه داشته باشد، و درود
هرکه را از انواع آفریدگانت که پدید آورده ای گردآورد، پروردگارا بر او و آل او
درود فرست، درودی که هر درود گذشته و تازه ای را در برداشته باشد، بر او و آل او
درود بفرست، درودی که نزد تو و نزد غیر تو پسندیده باشد، درودی که با آنچه گفته شد
دروده ایی بیافرینی که هنگام آفریدنشان با آنها آن درودها را چندین برابرسازی، و برگردش
روزگار آنها را بیفزایی افزون با چندین برابری که جز تو نتواند آنها را بشمارد، پروردگارا
درود بفرست بر پاکیزه ترین خویشان آن بزرگوار (حضرت فاطمه و ائمه اثناعشری) که آنان
را برای فرمان خود برگزیدی (و آنها را) خزانه داران علمت، نگه داران دینت، و جانشینان
خود در زمینت، و حجیت‌های خویش بر بندگانت قراردادی، و آنها را به خواست خود از پلیدی
و ناپاکی (معاصی و گناهان) پاک ساختی، و ایشان را دست آویز به‌سوی خود و راه به
بهشت خویش گردانیدی، پروردگارا بر محمد و آل او درود فرست درودی که به‌وسیلۀ آن بخشش و گرامی داشتنت برای ایشان
فراوان گردانی، و همه‌چیز را از بخشش‌هایت برای آنان کامل نمائی، و نصیب و بهره ای
از عطاها و سودهایت را بر آنها بسیار گردانی، و همه‌چیز را از بخشش‌هایت برای آنان
کامل نمائی، و نصیب و بهره ای از عطاها و سودهایت را بر آنها بسیار گردانی، پروردگارا
بر آن حضرت و بر آل او درود فرست درودی که اوّلش را حدّی، و آخرش را پایانی نباشد،
پروردگارا بر ایشان درود فرست هم‌وزن عرش خود و آنچه زیر عرش است، و به مقدار آنچه
در آسمان‌هایت و آنچه در بالای آنهاست را پر گرداند، و مقدار شمارۀ زمین هایت و
آنچه در زیر آنها و میان آنهاست درودی که ایشان را به کمال قربت برساند، و برای
تو و ایشان خشنودی آورد، و همیشه آن درودها پیوسته باشد.
[1]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،صص290 و 291.
[2]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص305.
[3].صحیفه سجادیه،ص219 و 220 دعای 44 و کان من دعائهA از ادخل شهر رمضان.
[4].صحیفه سجادیه با ترجمه فارسی به خط حاج عبدالرحیم افشاری زنجانی، دفتر
انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،ص252 تا 255.
