سیره معصومین علیهم‌السلام در صلوات فرستادن

از آنجا که هدف از خلقت و آفرینش آدمی معرفت و شناخت حضرت حق‌ تعالی و سپس بندگی و اطاعت اوست. و راه رسیدن به این مقام و مرتبۀ عالی هم تأسی و پیروی از سفیران الهی و اوصیاء گرامی آن‌هاست. چون آن ذوات مقدس تندیس و مظهر عبودیت حق بوده و راه و رسم بندگی خالصانه را به انسان آموختند.

و از طرفی هم محصول حقیقی عمر انسان ‌همان اطاعت‌ها، ذکرها و بندگی‌های خالصانه‌ای است که تقدیم راه حق می‌شود.

یکی از مصادیق مهم بندگی و اطاعت حق ذکر صلوات و درود بر پیامبر عظیم­ الشأن و خاندان عصمت و طهارت اوست.

لذا در این خصوص به ائمه معصومین علیهم السلام اقتداء کرده و سیره آنان را چراغ راه خویش قرار می‌دهیم.

سیره رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)

سیره حضرت فاطمه زهرا (سلام الله و صلواته علیها)

سیره امیر مؤمنان علی ابن ابیطالب (علیه السلام)

سیره امام حسن مجتبی (علیه السلام)

سیره سیدالشهداء امام حسین (علیه السلام)

سیره امام سجّاد زین العابدین (علیه السلام)

سیره‌ امام محمد باقر (علیه السلام)

سیره‌ امام جعفر صادق (علیه السلام)

سیره امام موسی کاظم (علیه السلام)

سیره امام علی بن موسی الرضا (علیه السلام)

سیره امام محمدتقی الجواد (علیه السلام)

سیره امام علی‌ النقی الهادی (علیه السلام)

سیره امام حسن عسکری (علیه السلام)

سیره امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

سیره رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در صلوات فرستادن

الف) سید بن طاووس در ضمن بیان حدیثی مفصل دعای اسماء حسنی خداوند فرمود: که در این دعا پس‌ازآنکه اسماء الهی را بیان می­دارد. می­فرماید:

«اَسئَلُکَ بِعِزَّةِ ذلِکَ الاِسمِ، اَن تٌصَلِّیَ عَلَی محمد وَ‌آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَن تَصرِفَ عَنّی جَمیعَ الآفاتِ وَ‌العاهاِت و الاَعراضِ وَ الاَمراضِ وَ‌ الخَطایا وَ الذُّنُوبِ...»^[1]

خدایا از تو سؤال می‌کنم به عزت آن نام که صلوات و درود فرستی بر محمّد و آل محمد و آنکه باز داری از من همه‌ی آفت‌ها و بلاها را و عارضه‌ها و بیماری‌ها را و خطایا و گناهان را...

ب) ازجمله دعاهای بسیار بزرگ‌مرتبه و شریف است که از پیامبر اکرم (ص) روایت‌شده است. این روایت را سلیمان بن ابراهیم از موسی بن یزید از انس بن اویس از علی بن ابیطالب علیه السلام نقل کرده است که آن حضرت فرمودند رسول اکرم (ص) فرمودند هرکسی خدای تعالی را به این نام‌ها بخواند حق‌تعالی دعای او را مستجاب می‌کند و قسم به‌حق کسی که مرا به‌راستی به پیامبری فرستاده است اگر این ­نامها ‌بر صفحه­ های آهن خوانده شود هر آینه گداخته می‌شود... پس رسول اکرم (ص) فرمودند: ‌ای سلمان خدای تعالی می­ آمرزد خواننده این دعا و اهل‌بیت او و سایر اهل بلد را و همۀ آن‌ها را ان‌شاءالله تعالی. این دعا، دعای جلیل­ القدر اسماء الله است. در این دعا که مشتمل بر اسماء الهی است. رسول خدا(ص) می­فرمایند:

«اللّهمَّ به‌حق هذِهِ‌الاَسماءِ عندَکَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آل مُحَمَّدٍ وَ اغفِرلی وَ ارحَمنی...»^[2]

خدایا به‌حق این نام‌هایی که در نزدت ثابت‌اند. بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا بیامرز و بر من رحم نما.

ج) سید بن طاووس دعایی را به نام دعای فرج رسول اکرم (ص) نقل می‌کند که مفصل و طولانی است. در آن دعا این­ چنین آمده است:

«بسم الله الرحمن الرحیم اللّهُمَّ اِنِّی اَسئَلُکَ یا اللهُ یا اللهُ یا اللهُ، یا مَن عَلا فَقَهَرَ، وَ یا‌ مَن بَطَنَ‌ فَخَبَرَ، وَ یا مَن نَظَرَ فَجَبَرَ، وَ یا مَن مَلَکَ فَقَدَر، وَ یا مَن عُبِدَ فَشَکَرَ، وَ یا مَن عُصِیَ فَغَفَرَ، ...» تا اینجا که می‌فرماید: «وَ بِأَسمائِکَ الحُسنی کُلِّها حَتّی انتَهی اِلَی اسمِکَ الاَعظَمِ الَّذی فَضَّلتَهُ عَلی جَمیعِ أَسمائِکَ، اَسئَلُکَ بِهِ، اَسئَلُکَ بِهِ، اَسئَلُکَ بِهِ، اَن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اَن تُیَسِّرَلی مِن اَمری ما اَخافُ عُسرَهُ...»^[3]

خدایا سؤال می­کنم تو را، ‌ای خدا، ‌ای خدا، ‌ای خدا، ‌ای کسی که عالی و بلندمرتبه است پس غلبه می‌کند، و‌ ای کسی که می­داند آنچه را که در خاطره‌ها پنهان است و خبر می­دهد، و‌ ای کسی که می­بیند و جبران می‌کند، و‌ ای کسی که مالک است پس تواناست. و ‌ای کسی که عبادت شده می‌شود پس جزا و ثواب میدهد. و‌ ای کسی که نافرمانی و عصیان شده و می‌شود پس می­آمرزد....

و به‌حق نام‌هایت که نیکوست همه آن‌ها. تا آنکه رسیده است به نام بزرگت که از همه بزرگ‌تر است. و آن نام بزرگت را بر همه نام‌هایت فضیلت و ترجیح داده­ ای، سؤال می­کنم تو را به‌حق آن نام، سؤال می­کنم تو را به‌حق آن نام، سؤال می­کنم تو را به‌حق آن نام، که صلوات و درود فرستی بر محمد و آل محمد. اینکه آسان­ گردانی برایم آنچه را که از دشواری آن می­ترسم.

د) سید بن طاووس در بیان حرزهای رسول اکرم (ص) پس‌از آنکه سند این روایت را نقل می‌کند می‌گوید: امام موسی بن جعفر بن محمدالصادق از پدر بزرگوارش از جدّه (علیهم­ صلوة الله) که رسول خدا (ص) به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: ‌ای علی هرگاه امری تو را به هول انداخت که نوعی از آن بترسی. یا شدت و سختی بر تو فرود آمد. این حرز را بخوان:

«اَللّهُمَّ اِنّی اَسئَلُکَ به‌حق مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اَن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَن تُنجِیَنی مِن هذَا الغَمِّ»^[4]

خدایا به‌درستی که از تو سؤال می­کنم به‌حق محمد و آل محمد. اینکه صلوات و درود فرستی بر محمد و آل محمد و اینکه خلاص کنی مرا از این غم.

هـ) در روایتی چنین آمده است. که حضرت فاطمه (صلوات الله علیها) فرمود: پیامبر خدا (ص) وقتی داخل مسجد می‌شد می‌فرمود:

«بِسمِ اللهِ. اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اغفِرلی ذُنُوبی، ‌وَ افتَح لی اَبوابَ رَحمَتِک».

به نام خدا. خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست. و گناهان مرا بیامرز، و درهای رحمتت را به روی من بگشای

و وقتی از مسجد خارج می‌شد و می‌گفت:

«بِسمِ اللهِ. اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اغفِرلی ذُنُوبی، ‌وَ افَتَح لی ابوابَ‌فَضلِکَ».^[5]

به نام خدا. خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست، و گناهان مرا بیامرز و درهای فضل و کرمت را به روی من بگشای

و) امام باقر علیه السلام فرمودند: رسول خدا (ص) وقتی از تشهد و سلام نماز فارغ می‌شدند چهار زانو می‌نشستند و دست راستش را بر سر می‌نهادند و می فرمودند:

«بِسمِ اللهِ الَّذِی لا اِله اِلّا هُوَ عالِمُ الغَیبِ وَ‌الشَّهادَةِ الرّحمنُ الرَّحیمُ، صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ‌آلِ مُحمَّدٍ، وَ أذهَب عَنِّی الهَمَّ و الحُزنَ».^[6]

به نام خداوندی که جز او خدایی نیست، خدایی که دانای پنهان و آشکار، و بخشنده و مهربان است، خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست و غم و اندوه را از من دور ساز.

ز) امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: رسول خدا (ص) حسن و حسین علیهما السلام را با این کلمات تعویذ می‌کرد و دستور می‌داد اصحابش را نیز (خود و اولادشان را) با آن تعویذ کنند:

«بِسمِ‌اللهِ‌الرحمن الرحیم، اُعیذُ نَفسی وَ دینی وَ‌ اَهلی وَ مالی وَ وَلَدی وَ خَواتیمَ عَمَلی وَ ما رَزَقَنی رَبّی وَ خَوَّلَنی، بِعِزَّةِ الله وَ عَظَمَةِ اللهِ وَ جَبَرُوتِ اللهِ وَ سُلطانِ اللهِ وَ رَحمَةِ اللهِ وَ‌رَأفَةِ اللهِ وَ غُفرانِ اللهِ وَ قُوَّةِ اللهِ وَ قُدرَةِ اللهِ، وَ بآلاءِ اللهِ وَ‌بِصَنِع اللهِ وَ بِاَرکانِ‌اللهِ وَ بِجَمعِ اللهِ عزوجل، وَ بِرَسولِ اللهJ وَ قُدرَةِ اللهِ عَلی مایَشاءُ، مِن شر السَّامَّةِ وَ‌ الهامَّةِ، وَ ِن شر الجِنِّ وَ‌الاِنسِ، وَ مِنِ شر مادَبَّ فی الاَرضِ، وَ مِن شر ما یَخرُجُ مِنهَا، وَ مِن شر ما یَنزِلُ مِنَ السَّماءِ وَ ما یَعرُجُ فیها، وَ مِن شر کُلِّ دابَّةٍ رَبّی آخِذٌ بِنا صِیَتِها، اِنَّ رَبّی عَلی صِراطٍ مُستَقیمٍ، وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیئیٍ قَدیرٌ، وَ لا حَولَ وَ لا قُوَّةَ اِلّا بِاللهِ العَلِیِّ العَظیم، وَ صلی‌الله عَلَی سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ».^[7]

به نام خداوند بخشنده‌‌ی مهربان، جان و دین و اهل و مال و اولاد و عاقبت به کار و آنچه را که پروردگارم روزی من ساخته و به من بخشیده است، همه را در پناه عزت و عظمت و جبروت و سلطنت و رحمت و رأفت و مغفرت و قوت و قدرت خدای متعال قرار داده و به نعمت‌ها و احسان و ارکان و الفت خدا و به رسول خدا (ص) و قدرت خدا که بر هر چه خدا بخواهد نافذ است سپردم، از شر حیوان زهردار و بی‌زهر، از شر جن و انس، و از شر آنچه در دل زمین حرکت می‌کند و آنچه از آن بیرون می‌آید، و از شر آنچه از آسمان فرود می ­آید و آنچه به آن بالا می­رود و از شر هر جانداری که زمامش به دست پروردگارم می­باشد، که همانا پروردگارم بر راه راست است و او بر همه‌چیز تواناست، و هیچ توانائی و نیرویی بر ترک و عمل نیست جز به خدای والا و بزرگ، و درود خدا بر سرور و آقایمان محمد و آل محمد باد.

ح) امام صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا (ص) وقتی از امری محزون می­گشت این دعا را می­خواند، و به آن، دعای فرج گفته می­شد.

«اللهمّ احرُسنی بعینک الّتی لا تنام، و اکنِفنی بِرُکنِکَ الَّذی لا یُرامُ، وَ ارحَمنی بِقُدرَتِکَ عَلَیَّ، وَ‌لا اُهلَکُ وَ انتَ رَجائی. فَکَم مِن نِعمَةٍ اَنعَمتَ بِها عَلَیَّ قَلَّ لها شُکری، وَ کَم مِن بَلِیَّةٍ ابتَلَیتَنی قَلَّ لَکَ‌ بِها صَبری. فَیا مَن قَلَّ عِندَ نِعمَتِهِ شُکری فَلَم یَحرِمنی، وَ یا مَن قَلَّ عِندَ بِلِیَّتِهِ صَبری فَلَم یَخذُلنی، وَ یا مَن رَآنی عَلَی الخَطایا فَلَم یَفضَحنی، اَسأَلَکَ اَن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ».

«اَللّهُمَّ اَعِنّی عَلی دینی بِالدُّنیا، وَ عَلَی الآخِرَةِ بِالتَّقوی، وَ احفَظنی فیها غِبتُ عَنهُ، وَ لاتَکِلنی اِلی نَفسی فیما حَضَرتُهُ. یا مَن لا یَضُرُّهُ الذُّنوبُ. وَلا تَنقُصُهُ المَغفِرَةُ، هَب لی ما لا یَنقُصُکَ، وَ اغفِرلی مالا یَضُرُّکُ، اِنَّکَ رَبٌّ وهاب. اَسئَلُکَ فَرَجاً قَریباً، وَ صَبراً جَمیلاً، وَ رِزقاً واسِعاً، وَ العافِیَةَ مِن جَمیع البَلاءِ، وَ شُکرَ العافِیَةِ».^[8]

خدایا با دیده ­ات که هرگز به خواب نمی­رود مرا پاسداری کن، و با ستون محکمت که هرگز خراب نمی ­شود نگاهم دار، و به قدرتت بر من رحم کنف و با امیدی که به تو دارم مبادا هلاک شوم. چه بسیار نعمت­هایی به من کرامت فرمودی که در برابرش شکرگزاری مناسبی نکردم، و چه ابتلائاتی بر من وارد ساختی که در برابر آن‌ها صبر و بردباری درستی ننمودم. پس ای خدایی که در برابر کفران نعمت محرومم نکردی، و‌ ای خدائی که در مقابل کم‌صبری در بلایت خوارم نساختی و‌ای خدایی که مرا بر انجام گناهان بی­ باک یافتی و رسوایم ننمودی، از تو می­خواهم که بر محمد و آل محمد درود بفرستی.

خدایا، دنیا را وسیلۀ اعانت بر دینم قرار ده، و پرهیزکاری را موجب سعادت آخرتم نما، آنچه به من کرامت کردی و فعلاً از من غایب است همه را نگهداری کن، و در حفظ آنچه به من مرحمت کردی و در نزدم حاضر است به خود وا مگذار.‌ ای کسی که گناهان به او ضرری نمی­ رساند. و آمرزش خطاهای بندگان از او چیزی نمی­ کاهد، آنچه را که چیزی از تو نمی­ کاهد به من ارزانی دار، و آنچه را برایت ضرری ندارد بر من ببخش، که تو پروردگار بخشنده­ ای. از تو گشایشی نزدیک، صبری نیکو، رزقی وسیع، عافیت از همۀ بلایا و شکر در برابر عافیت را مسألت دارم.

 

[1]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص148 تا 150.

[2]. سید بن طاووس، مهج­الدعوات و منهج­العنایات،ص176 تا 178.

[3]. سید بن طاووس، مهج­الدعوات و منهج­العنایات،ص172 تا 175.

[4]. سید بن طاووس، مهج­الدعوات و منهج­العنایات،ص9 و 10.

[5]. علامه طباطبائی، سنن النبی،ص165.

[6]. علامه طباطبائی، سنن النبی،ص172.

[7]. علامه طباطبائی، سنن النبی،ص191 و 192.

[8]. علامه طباطبائی، سنن­النبی،ص193 و 194.

سیره حضرت فاطمه زهرا (سلام الله و صلواته علیها) در صلوات فرستادن

سیره این بانوی بزرگوار و سیدۀ نساء عالمیان بر این بوده که هرگاه دست به دعا برمی­داشتند و به راز و نیاز می­پرداختند، پس از حمد و ثنای الهی در ابتدا دعا و راز و نیاز و یا در ضمن دعا بر محمد و آل محمد صلوات می­فرستادند که ما در اینجا به چند نمونه که سید بن طاووس این مرد جلیل­ القدر که مؤید آقا امام زمان (عج) بوده و در کتاب خود نقل کرده است، اشاره می‌نماییم. و از آنجا که روایت گر چه مفصل است ولی چون بسیار جالب است تمام روایت را نقل می‌نماییم.

الف) سید بن طاووس می‌گوید: روایت‌شده است از شیخ علی بن عبدالصمد که نقل نموده از جد خود آنکه خبر داده به من ابوالحسن فقیه رحمت‌الله که حکایت کرد از برای ماسید و عالم ابوالبرکات علی حسین حسنی جوزی، که خبر داده ما را شیخ ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه فقیه قمی، از حسن بن محمد بن سعید کوفی که حکایت نموده برای ما فرات­ بن ابراهیم که نقل نمود از برای ما جعفر بن محمد بن بشرویه قطّان و او نقل نموده از محمد بن ادریس بن سعید انصاری، که خبر دادند ما را داود بن رشید و ولید بن شجاع و آن دو روایت نمودند از عاصم و او از عبدالله ­بن سلمان فارسی، از پدر خود سلمان فارسی که فرمود: رحلت رسول خدا (ص) بقدری برای من جانگداز بود و حزن و اندوه مرا فراگرفته بود که تا ده روز از خانه بیرون نیامدم. پس وقتی ده روز بعد از رحلت رسول خدا (ص) از خانه بیرون آمدم. به خدمت حضرت علی­ بن ابیطالب علیه السلام پسر عمّ رسول خدا صلی الله علیه و آله رسیدم.

حضرت علی­ علیه السلام فرمودند: ‌ای سلمان از ما دوری نموده ­ای و به نزد ما نمی ­آیی؟

سلمان فارسی می‌گوید: در جواب عرض کردم: ‌ای حبیب من ای ابالحسن، از شخصی مثل شما چگونه میتوان دوری کرد. بلکه حزن و اندوه من از برای رحلت رسول خدا (ص) مانع شده بود و نگذاشت که در این چند روز به خدمت شما بزرگوار برسم.

آنگاه امیر مؤمنان علیه السلام فرمودند: ‌ای سلمان! برو به منزل فاطمه (صلوات ­الله علیها) که بسیار مشتاق دیدن تو است، می­خواهد تحفه ­ای به تو بدهد. آن‌هم از تحفه‌هایی که از بهشت برای فاطمه آمده است.

سلمان می‌گوید: وقتی من این سخن را از حضرت علی علیه السلام شنیدم با حالت سؤال از حضرت علی پرسیدم، مگر بعد از رحلت رسول خدا (ص) برای فاطمه (صلوات ­الله علیها) تحفه هم می ­آید؟

حضرت علی علیه السلام فرمودند: بلی، دیروز از بهشت برای فاطمه (صلوات ­الله علیها) تحفه‌ای آمده است. سلمان می‌گوید: به‌سرعت بسیار شتافتم و به دولت‌خانۀ فاطمه زهرا (صلوات الله علیها) رفتم. حضرت زهرا را دیدم که نشسته و پارچه عبائی بر خود پیچیده که اگر سرخود را می­پوشانید، پاهای مبارکش بازمی‌ماند و اگر پاهای مبارکش را می‌پوشانید. فرق مبارکش ظاهر می­شد.

سلمان می‌گوید: حضرت زهرا (صلوات ­الله علیها) وقتی نظر مبارکش به من افتاد، سر و روی خود را پوشانیده و فرمودند: ‌ای سلمان! بعد از فوت پدرم، رسول خدا (ص) از ما دوری اختیار کرده ­ای.

سلمان می‌گوید: در جواب عرض کردم: حاشا که من از شما دوری جویم ای حبیبۀ من!

حضرت فاطمه (صلوات­ الله علیها) فرمودند: خوش‌آمدی. بنشین و خوب گوش بده و متوجه باش که چه می­گویم. سپس فرمودند: دیروز در همین موضع نشسته بودم درحالی‌که درب خانه را بسته بودم و با خود در فکر بودم، که بعد از رسول خدا (ص) وحی الهی از ما قطع‌شده و دیگر فرشتگان به منزل ما نمی­ آیند و تردد نمی­کنند، در این فکر و خیال بودم که دیدم در خانه گشوده شد، بدون آنکه کسی آن را باز کند. سپس دیدم سه نفر دختر داخل خانه شدند، که در حسن و جمال و لطافت و تازگی صورت و خوش‌بویی آن‌ها، هیچ بیننده ­ای مثل آن‌ها ندیده بود. وقتی آن‌ها را دیدم متوجه گردیده و به آن‌ها مهربانی نمودم. سپس گفتم قسم می­دهم شما را به پدرم رسول ­الله (ص) که بگوئید از اهل مدینه­ اید یا از اهل مکه؟

گفتند: ‌ای دختر رسول خدا (ص) ما نه از اهل مدینه و نه از اهل مکه و نه از اهل روی زمینیم، بلکه کنیزانیم از اهل حورالعین، از دارالسلام بهشت و پروردگار عالمیان ما را به‌سوی تو، ‌ای دختر رسول خدا (ص) فرستاده است. و ما مشتاق دیدارت بودیم.

فاطمه زهرا، (صلوات ­الله علیها) فرمود: سپس من از یکی از آن‌ها که گمان می­کردم بزرگ‌تر بود پرسیدم نامت چیست؟

گفت: مقدودة.

فاطمه زهرا (صلوات­ الله علیها) می‌گوید، گفتم: چرا نام تو را مقدوده گذاشته ­اند؟

گفت: به خاطر آنکه خدای متعال مرا برای مقداد بن اسود کندی، مصاحب رسول خدا (ص) آفریده است.

فاطمه زهرا (صلوات ­الله علیها) فرمود: سپس از دیگری پرسیدم که نام تو چیست؟

گفت: ذرّه.

فاطمه زهرا (صلوات­ الله علیها) فرمود: چرا نام تو را ذرّه گذاشته­ اند و حال‌آنکه تو در نظر من بزرگی؟

گفت: به خاطر آنکه خدای تبارک‌وتعالی مرا برای ابوذر غفاری مصاحب رسول خدا (ص) آفریده است.

فاطمه زهرا (صلوات ­الله علیها) فرمود: سپس از سوّمی پرسیدم که نام تو چیست؟

گفت: سَلْمی.

فاطمه زهرا (صلوات­ الله علیها) فرمود: چرا نام تو را سلمی گذاشته ­اند؟

گفت: به خاطر آنکه خدای متعال مرا برای سلمان فارسی خادم پدرت رسول خدا (ص) آفریده است.

سلمان می‌گوید: سپس حضرت زهرا (صلوات ­الله علیها) فرمود: آن سه دختر برایم مقداری رطبت و خشکنانج^[1] بزرگ که از برف سفیدتر و از مشک اذفر خوش­بوتر بود.

سلمان فارسی می‌گوید: سپس حضرت زهرا (صلوات ­الله علیها) از آن رطب­ ها یک‌دانه به من دادند و فرمودند: امشب با این افطار کن و فردا دانه این رطب را بیاور.

سلمان می‌گوید: من آن رطب را گرفته و از خانۀ حضرت فاطمه (صلوات­ الله علیها) بیرون آمدم (و به‌طرف خانه ­ام راه افتادم) در بین راه به هر شخصی از اصحاب آن حضرت برخورد می­کردم از من میپرسیدند: که‌ ای سلمان با خود مشک داری؟ من در جواب می‌گفتم: بلی، سلمان فارسی می‌گوید: وقت افطار شد. من به آن رطب افطار کردم امّا متوجه شدم که آن رطب اصلاً دانه ندارد. لذا روز بعد وقتی به خدمت حضرت زهرا (صلوات­ الله علیها) رسیدم. عرض کردم: دیشب طبق فرمودۀ شما با آن رطب افطار کردم ولی متوجه گردیدم که آن رطب اصلاً دانه ندارد

حضرت فاطمه زهرا (صلوات­ الله علیها) فرمودند: چگونه آن رطب دانه داشته باشد. و حال‌آنکه آن رطب از درختی است که خدای متعال به‌واسطۀ دعایی که پدرم رسول خدا (ص) به من تعلیم فرموده، و من هر صبح و شام، مداومت به آن کلمات می­نمایم، در دارالسلام بهشت غرس (کاشته) کرده است.

سلمان فارسی می‌گوید، گفتم: ‌ای سیدۀ نساء عالمیان! این کلمات را هم به من تعلیم نما. حضرت زهرا (صلوات ­الله علیها) فرمودند: اگر مداومت نمائی به این کلمات. خدای تعالی تو را از علت تب نگاه می­دارد. مادام که در دنیا باشی.

سلمان فارسی می‌گوید: فاطمه زهرا (صلوات­ الله علیها) این حرز را تعلیم من فرمودند:

«بِسمِ ‌اللهِ ‌الرَّحمنِ ‌الرَّحیمِ، بِسم‌اللهِ النُّورِ، بِسم‌ِ اللهِ نُور النُّورِ، بِسمِ ‌اللهِ نُورَ عَلی نُورَ، بِسم ِاللهِ الَذی هُوَ مُدَبِّرُ الاُمُورِ، بِسمِ اللهِ الَّذی خَلَقَ النُّورَ مِنَ النَّورِ، اَلَحَمدُ للّلهِ الَّذی خَلَقَ النُّورِ مِن النَّورِ، وَ اَنزَلَ النُّورِ عَلی الطُّورِ، فی کِتابِ مَسطُورٍ، فی رِقّ ٍ مَنشُورِ، بِقَدَرِ مَقدُورِ، عَلی نَبِی ٍمَحبُورِ، اَلحَمدُللّلهِ الَّذی هُوَ بِالعِزِّ مَذکُورِ، وَ بِالفَخرِ مَشهُورَ، وَ عَلی السَّرّاءِ وَ الضّرّاءِ مَشکُور: وَ صلی‌الله عَلی سَیدِنا مُحَمَّدِ وَ آلِهِ الطاهِرینَ»^[2]

به نام خداوند بخشنده مهربان، به نام خدائی که نور است، به نام خدائی که نور است، به نام خدائی که نور بالای نور است، به نام خدائی که تدبیر کنندۀ امور است، به نام خدائی که نور را از نور خلق فرمود، سپاس خدائی را که نور را از نور آفرید، و نور را بر طور نازل فرمود، در کتاب نوشته‌شده، در صحیفه ­ای از پوست متفرق، به‌اندازۀ لازم بر پیامبر نیکو خصال، سپاس خدای را که پیامبرش به عزت و بزرگی مذکور است، و به مباهات مشهور و در حال خوشحالی و ناخوشی شاکر خداست، خدایا صلوات و درود بر محمد سید و آقای ما و آل پاک محمد بفرست.

سپس سلمان می‌گوید: من این حرز را یاد گرفتم و قسم به خدا که این حرز را به بیشتر از هزار کس از اهل مدینه و مکه آموختم، که همگی آزار تب داشتند. به برکت خواندن این دعا همه شفا یافتند به اذن خدای متعال.

از این روایت به‌وضوح می­توان استفاده کرد که سیره فاطمه زهرا (صلوات­ الله علیها) بر این بوده که در دعاهایش صلوات بر محمد و آل محمد می­فرستادند. و چه ­بسا این را به دیگران هم می ­آموختند.

ب) سید بن طاووس می‌گوید: روایت‌شده است که آن حضرت یک روزی به دیدن پدر بزرگوار خود رفتند. پس آن حضرت فرمودند: آیا می­خواهی هدیه­ ای و توشه ­ای به تو دهم؟

حضرت فاطمه (صلوات­ الله علیها) گفتند: بلی. آن حضرت فرمودند: این دعا را بخوان.

«اَللّهمَّ رَبَّنا وَ‌رَبَّ کُلِّ شَیئٍ، مُنزِلَ التَّوراتِ و الاِنجیل و الفرقانِ، فالقَ الحَبِّ و النَّوی، اَعوذُبِکَ مِن شر کُلِّ دابَّةٍ أَنتَ آخِذٌ بِناصِیَتِها، أَنت الاَوَّلُ فَلَیسَ قَبلَکَ شَیئٌ، وَ أَنتَ الآخِرُ فَلَیسَ بَعدَکَ شَیئیٌ وَ اَنتَ‌الظَّاهِرُ فَلَیسَ فَوقَکَ شَیئیٌ، وَ اَنتَ الباطِنُ فَلَیسَ دُونکَ شَیئٌ، صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ عَلی اهل‌بیتهِ عَلَیهِ وَ عَلَیهِمُ السَّلامُ، وَ اقضِ عَنِّی الدَّینَ، وَ اَغیِنی مِنَ الفَقرِ، وَ یَسِّرلی کُلَّ الاَمرِ، یا اَرحَمَ الراحِمینَ».^[3]

خداوندا پروردگار ما و پروردگار هر چیزی، ‌ای نازل کنندۀ تورات و انجیل و قرآن، ‌ای شکافندۀ دانه و هسته، پناه می­برم به تو از شر هر حرکت‌کننده‌ای که تو گرفته ­ای پیش سر او را، تو پیش از همه‌ چیزی، پس چیزی پیش از تو نیست، و تویی بعد از همه­ چیز پس چیزی بعد از تو نیست، و تویی ظاهر و آشکار، پس فوق تو و بالای تو چیزی نیست، و تویی دانا به امور پنهان، پس غیر تو چیزی نیست، صلوات و درود بر محمد و اهل‌بیتش فرست که بر او و خاندانش سلام باد، و ادا کن از من قرض مرا و بی ­نیاز گردان مرا از درویش و فقر و آسان گردان برایم هر کاری را، ‌ای رحم کننده‌ترین رحم کنندگان.

این روایت بیان­گر این است که سیرۀ فاطمه­ زهرا (صلوات ­الله علیها) بر این بود که همواره در دعاهایشان صلوات بر محمد و آل محمد می­ فرستاده اند.

ج) سید بن طاووس می‌گوید: روایت‌شده است شخصی در شهر شام، مدّت طولانی محبوس بوده و در شدّت آزار بود. شبی در عالم خواب دید که حضرت زهرا (صلوات ­الله علیها) آمد و به او فرمود: این دعا را بخوان. پس آن شخص دعا را یاد گرفت و وقتی بیدار شد، دعا را خواند و از زندان به‌زودی آزاد شد. این دعا معروف است به دعای حضرت زهرا (صلوات­ الله علیها) در خلاصی از حبس؛ دعا از این‌قرار است.

«اللَّهُمَّ به‌حق الْعَرْشِ وَ مَنْ عَلَاهُ وَ به‌حق الْوَحْیِ وَ مَنْ أَوْحَاهُ وَ به‌حق النَّبِیِّ وَ مَنْ نَبَّأَهُ وَ به‌حق الْبَیْتِ وَ مَنْ بَنَاهُ یَا سَامِعَ کُلِّ صَوْتٍ یَا جَامِعَ کُلِّ فَوْتٍ یَا بَارِئَ النُّفُوسِ بَعْدَ الْمَوْتِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ اهل‌بیتهِ وَ آتِنَا وَ جَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فِی مَشَارِقِ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبِهَا فَرَجاً مِنْ عِنْدِکَ عَاجِلًا بِشَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُکَ وَرَسُولُکَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَى ذُرِّیَّتِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً کَثِیراً».^[4]

بنام خداوند بخشنده مهربان خداوندا به‌حق عرش و کسی که آن را بلند کرده است، و به‌حق وحی و کسی که آن را فرستاده است و به‌حق پیامبر و کسی که او را پیامبر کرده است، و به‌حق خانۀ کعبه و کسی که آن را ساخته است، ‌ای شنوای هر صوت و آواز، ‌ای جمع کنندۀ هر فوت‌شده‌ای، ‌ای آفرینندۀ مردم و انسان‌ها پس از مرگ، بر محمد و اهل‌بیتش صلوات فرست، به همه مؤمنین و مؤمنات چه در مشرق زمین و چه در مغرب زمین باشند گشایشی و فرجی از جانب خود به‌زودی عنایت فرما، به سبب و واسطه شهادت به لا اله الا الله و اینکه محمد بنده و رسول توست. خدایا بر محمد و بر اولاد محمد که از پاکان و پاکیزگان‌اند صلوات فرست و هم­چنین بر آن‌ها درود فرست درودی بسیار.

از مجموع روایات بیان‌شده استفاده می‌شود که سیره حضرت فاطمه زهرا (صلوات ­الله علیها) بر این بوده که در دعاها و راز و نیازهایشان صلوات بر محمد و آل محمد می­فرستاده اند. منتهی در بعضی از جاها صلوات بر محمد و آل محمد تعبیر شده و در بعضی از جاها صلوات بر محمد و اهل‌بیت محمد تعبیر شده و در بعضی از جاها هم صلوات بر محمد و ذریه محمد تعبیر شده است. و نیز از بعضی روایات این استفاده هم می‌شود که سیرۀ حضرت فاطمه زهرا (صلوات ­الله علیها) بر این بوده که علاوه بر صلوات بر محمد و آل محمد، سلام بر محمد و آل محمد هم کرده است.

 

[1]. (خشکنانج) معرّب خشکنانک است. خشکنانک: نانی است که با آرد و روغن و شکر می­پزند. فرهنگ فارسی دکتر محمد معین.

[2]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص13 تا 16.

[3]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص260.

[4]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص261.

سیره امیر مؤمنان علی ابن ابیطالب (علیه السلام) در صلوات فرستادن

الف) سیره حضرت علی­ علیه­ السلام بر این بوده که در دعاها صلوات بر محمد و آل محمد می­فرستاده اند. مانند این دعا، که سید بن طاووس می‌گوید: این دعای حضرت بر همۀ دعاهای حضرت علی علیه السلام فضیلت دارد. زیرا این دعا را حضرت علی­ علیه ­السلام و امام محمدباقر علیه ­السلام و امام جعفر صادق علیه ­السلام می­خواندند. سپس سید بن طاووس می‌گوید: این دعا را به ابوجعفر محمد بن عثمان که مردی جلیل­ القدر بود و از اصحاب ائمه علیهم السلام بود آموختند ایشان می­گفت که فضیلت این دعا در میان دعاهای دیگر مانند فضیلت عبادات بین سایر اعمال است، مرحوم سید بن طاووس نام این دعا را گذاشته دعای بافضیلت حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام.

در این دعا که بسیار مفصل هم می­ باشد. حضرت علی­ علیه ­السلام سه نوبت بر محمد و آل محمد صلوات می‌فرستند که ما فقط به همان فقراتی که صلوات دارد اشاره می­کنیم. اوّل دعا این است.

«بسم اللهِ الرحمنِ‌الرّحیم. اَللّهُمَّ اَنتَ رَبِّی وَ اَنا عَبدُکَ آمَنتُ بکَ مُخلِصاً لَکَ عَلی عَهدِکَ وَ وَعدِکَ ما استَطَعتُ، اَتُوبُ اِلَیکَ مِن سُوءِ عَمَلیِ، وَ اَستَغفِرُکَ لِذُنُوبیَ الَّتی لا یَغفِرُها غَیرُکَ... یا مُنزِلَ البَرَکاتِ مِن فَوقِ سَبعِ سَمواتِ، اَسئَلُکَ یا فَتّاحُ یا نَفّاحُ یا مُرتاحُ، یا مَن بِیَدِهِ خَزائِنُ کُلِّ مِفتاحٍ، اَن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ... وَ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اخصُصنا مِن رَحمَتِکَ وَ مُؤَیِّداتِ لُطفِکَ بِاَوجَبِها لِلإِقاتِ، وَ اَعصَمِها مِنَ الاِضاعاتِ، وَ اَنجاها مِنَ المُهلِکاتِ، وَ أَرشَدها اِلی الهِدایاتِ وَ اَوقاها مِنَ الآفاتِ وَ اَوفَرِها مِنَ الحَسَناتِ، وَ اَنزَلها بِالبَرَکاتِ، وَ اَزیدِها فی القِسَم، وَ اَسبَغِها لِلنِعَّمِ، وَ اَستَرِها لِلعُیوبِ، وَ اَغفَرِها لِلذُّنوبِ، اِنَّکَ قریبٌ مُجیبٌ، فَصَلِّ عَلی خِیَرتِکَ مِن خَلقِکَ، وَ صَفَوِتِکَ مِن بَرِیتِکَ، وَ اَمینِکَ عَلی وَحیکَ بِاَفضَلِ الصَّلَواتِ، وَ بارِک عَلَیهِ بِاَفضَلِ البَرَکاتِ بِما بَلَّغَ عَنکَ مِنَ الرِّسالاتِ، وَ صَدَعَ بِأَمرِکَ، وَ دَعا اِلَیکَ، وَ‌اَفصَحَ بِالدَّلائلِ عَلَیکَ بِالحَقِّ المُبینِ، حَتّی اَتاهُ الیَقینُ، وَ صَلِّ الله عَلَیهِ فِی الاَوَّلینَ، وَ صلی‌الله فی الآخِرینَ، وَ عَلی آلِهِ وَ اهل‌بیتهِ الطّاهِرینَ.... فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ اهل‌بیت مُحَمَّدٍ، وَ صِلهَا اللّهُمَّ بِدَوامٍ، وَ ابدَأها بِتَمامٍ، اِنَّکَ واسِعُ الحَباءِ، کَریمُ العَطاءِ، مُجیبُ النِّداءِ، سَمیعُ الدُّعاءِ».^[1]

به نام خداوند بخشنده مهربان. خداوندا تویی پروردگار من و من بندۀ توأم، ایمان‌دارم به تو درحالی‌که آن را خالص کرده ­ام برایت، به‌اندازه‌ای که استطاعت دارم بر پیمانت ثابتم و به وعدۀ تو قائلم، از بدی اعمال و کردارم به‌سوی تو توبه و بازگشت می­کنم، و برای گناهانم از تو طلب آمرزش می­ نمایم زیرا غیر از تو کسی آن‌ها را نمی ­آمرزد...‌ ای نازل کنندۀ خیر و برکات از بالای هفت‌آسمان‌ها، از تو سؤال می­کنم، ‌ای گشاینده درهای رحمت، ‌ای راحت دهنده، ‌ای انعام کننده و نفع رساننده، ‌ای آن­که به دست اوست خزینه های هر کلیدی از تو می­خواهم که بر محمد و آل محمد که پاکان و پاکیزگان‌اند صلوات و درود فرستی. خدایا صلوات و رحمت خودت را بر محمد و آل محمد بفرست، و مخصوص گردان ما را از رحمت خود، و از قوّت دهنده­ های شفقت خود به ثابت­ کننده­ ترین آن‌ها از برای قبول پشیمانی­ ها و نگاه‌دارنده‌ترین آن‌ها از آفت‌های ضایع کننده و به نجات­ دهنده ­ترین آن‌ها از بلاهای هلاک­ کننده و به راه نماینده ­ترین آن‌ها به‌سوی راهنمایی‌ها و حفظ کننده ­ترین آن‌ها از بلاها و بیشترین آن‌ها از نیکوئی ­ها و فرود آورنده ترین آن‌ها به برکت‌ها و زیاده­ ترین آن‌ها در بخشش‌ها و تمام‌کننده‌ترین آن‌ها از نعمت‌ها و پوشاننده ترین آن‌ها عیب‌ها را و آمرزنده ­ترین آن‌ها گناهان را به‌درستی که تو نزدیکی و اجابت­ کننده ­ای، پس صلوات فرست بر بهترین و پسندیده­ ترین خلقت، و برگزیدۀ خود از مخلوقاتت، و امین خود بر وحی‌ات به بهترین و زیاده ­ترین صلوات‌ها و رحمت­ها، و برکت ده به او به بهترین و زیادترین برکت‌ها، به سبب آنچه رسانیده است از جانب تو از پیغام‌ها، و بیان کرده است فرمان تو را و خوانده است بندگان را به سویت، و ظاهر نموده است دلیل‌ها و برهان­ ها را بر یگانگی تو به‌راستی و آشکارا تا آن­که رسیده است به او یقین. خدایا صلوات و رحمتت را بر او بفرست در جملۀ پیشینیان، خدایا صلوات و رحمتت را بر او بفرست در جملۀ پسینیان و آیندگان، و بر آل او و اهل‌بیت او که از پاکان‌اند صلوات فرست... پس صلوات فرست بر محمد و بر اهل‌بیت محمد، و پیوسته­ دار آن اراده را همیشه، و آغاز نما آن را به تمام بودن به‌درستی که تو گشاده بخششی و تو بخشندۀ انعامی و اجابت ­کنندۀ ندایی و شنوندۀ دعایی.

ب) سید بن طاووس می‌گوید: از جمله دعاهای مولای ما امیرالمؤمنین علیه ­السلام برای توسعه رزق است که باید نوشته‌شده و همراه انسان باشد. در این دعا مولای متقیان علی بن ابیطالب علیه السلام صلوات بر محمد و آل محمد را این­ چنین می­فرستند:

«بسمِ‌الله الرحمن الّرحیم اَللّهُمَّ لا طاقَةَ (نام شخص) بِالجَهدِ، وَ لا صَبرَلَهُ عَلَی البَلاءِ وَ‌لا قُوَّةَ لَهُ عَلَی الفَقرِ و الفاقَةِ، اَللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ...» ^[2]

بنام خداوند بخشندۀ مهربان خدایا برای (فلان شخص پسر فلان) در مشقّت تحملی نیست، و بر بلاء صبری ندارد، و بر فقر و درویشی توانائی ندارد، پس خدایا بر محمد و آل محمد صلوات و رحمتت را بفرست...

ج) سید بن طاووس دعایی از دعاهای امیرالمؤمنین علیه السلام بنام دعای اعتصام و تهلیل و سؤال نقل می‌کند که در این دعا حضرت علی علیه­السلام این ­چنین صلوات بر محمد و آل محمد می­فرستند:

«... صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ خاتَمِ النَّبیّین وَ‌عَلی آلِهِ الطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ...»^[3]

خدایا بر محمد که آخر پیغمبران است و بر آل محمد که از پاکان و پاکیزگان‌اند صلوات و رحمتت را بفرست.

 

[1]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص224 تا 228.

[2]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص233 و 234.

[3]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص246 تا 249.

سیره امام حسن مجتبی (علیه السلام) در صلوات فرستادن

سیره این بزرگوار نیز بر این بوده که در دعاها و راز و نیازهایشان با خداوند متعال صلوات بر محمد و آل محمد می­فرستادند، سید بن طاووس دعاهایی از امام حسن مجتبی در کتاب شریف مهج ­الدعوات و منهج ­العنایات نقل کرده که ما به بعضی از آن­ دعاها اشاره می­کنیم.

الف) در این دعا امام حسن مجتبی علیه السلام این­ چنین صلوات بر محمد و آل محمد می­فرستند.

«بسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم یا مَن اِلیه یَفِرُّ الهارِبُونَ، وَ بِهِ یَستَأنَسِ المُستَوحِشونَ، صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجعَل اُنسی بِکَ، فَقَد ضاقَت عَنّی بِلادُکَ وَ اجعَل تَوَکُّلی عَلیکَ فَقَد مال عَلَیَّ اَعدائُکَ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اجعَلنی بِکَ أَصُولُ، وَ بِکَ أََحُولُ، وَ عَلَیکَ أَتَوَکَّلُ، وَ الیکَ اُنیبُ اَللّهُمَّ وَ ما وَصَفتُکَ مِن صِفَةٍ اَو دَعوتُکَ مِن دُعاءٍ یُوافِقُ ذلکَ مَحَبَّتَکَ وَ‌رِضوانَکَ وَ مَرضاتِکَ، فَأَحیِنی عَلی ذلکَ، وَ أَمِتنی عَلَیهِ، وَ ما کَرِهتَ مِن ذلکَ، فَخُذ بِناصِیَتی إِلی ما تُحِبُّ وَ‌تَرضی، بُؤتُ اِلَیکَ رَبّ بِذُنُوبی، وَ‌اَستَغفِرُکَ مِن جُرمی، وَ لا حَولَ وَ‌لا قُوَّةَ اِلّا بِاللهِ، لا اِله اِلّا هُوَ الحَلیمُ الکریمُ، وَ صلی‌الله‌عَلی مُحَمَّدٍ وَ آله، و اَکفِنا مُهِمَّ الدُّنیا وَ الآخِرَةِ‌ فی عافِیَةٍ‌ یا رَبّ العالَمینَ».^[1]

به نام خداوند بخشندۀ مهربان.‌ ای آن­که به‌سوی او می­گریزند گریختگان، و به او انس می یابند وحشت کنندگان، صلوات و رحمت فرست بر محمد و آل محمد، و بگردان انس مرا به خودت، پس به تحقیق که تنگ‌شده است از من شهرهایت. و بگردان اعتماد مرا به خودت، پس به تحقیق که میل کردند بر ضرر من دشمنان تو، خداوندا صلوات و رحمت فرست بر محمد و آل محمد، و بگردان مرا که به قوت تو حمله‌آور شوم بر دشمنان، و به سبب تو حرکت کنم، و بر تو اعتماد نمایم، و به سویت بازگشت کنم، خداوندا و آنچه تعریف کنم تو را به آن از تعریفی یا آنکه بخوانم تو را به آن از دعایی که موافق باشد آن خواهش تو را و خشنودی تو را و رضامندی تو را، پس زنده دار مرا بر آن، و بمیران مرا بر آن، و آنچه ناخوش آید تو را از آن، پس فراگیر پیش سر مرا و بگردان به‌سوی آنچه دوست داری، و خشنودی از آن، اقرار دارم به نزد تو‌ ای پروردگار من به گناهان خود، و طلب آمرزش می ­نمایم تو را از تقصیر خود، و نیست حرکتی و نه توانائی مگر به خدا، نیست خدائی مگر او که بردبار و بخشنده است، خدایا صلوات و رحمت فرست بر محمد و آل محمد، و کارگزاری­ نما ما را به آنچه خواسته ­ایم آن را در دنیا و در آخرت، درحالی‌که سلامت باشیم از بلاها و ضررها ای پروردگار عالمیان.

در این دعا امام حسن مجتبی علیه ­السلام سه مرتبه بر محمد و آل محمد صلوات فرستاده اند.

ب) سید بن طاووس در دعایی دیگر از امام حسن علیه السلام می‌گوید آن حضرت می­ فرمودند:

«بسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم اللّهمَّ اِنَّکَ الخَلَفُ مِن جَمیعِ خَلقِکَ، وَ‌لَیسَ فی خَلقِکَ خَلَفٌ مِنکَ... صَلّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ...»^[2]

به نام خداوند بخشنده مهربان خداوندا به‌درستی که تویی باقی­مانده ­ای بعد از همۀ آفریدگان خود و نیست در آفریدگان تو کسی که باقیمانده بعد از تو... صلوات و رحمت بر محمد و آل محمد فرست...

در این دعا هم امام حسن صلوات بر محمد و آل محمد می­فرستند.

 

[1]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص262 و 263.

[2]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص263 و 264.

سیره سیدالشهداء امام حسین (علیه السلام) در صلوات فرستادن

سیرۀ سیدالشهدا علیه السلام در دعاها و راز و نیازهایش بر این بوده که بر محمد و آل محمد صلوات میفرستادند که به‌عنوان نمونه به چند مورد اشاره می‌شود.

الف) سید بن طاووس دعای عظیم­ الشأن عشرات را که از دعاهای امام حسین علیه السلام است نقل می‌کند و می‌گوید: ‌ای عزیز بدان که دعای عشرات دعای بسیار بزرگ و عظیم‌القدر است و از اسرار دعاهاست سپس سید بن طاووس سند روایت و آثار آن را بیان می‌کند و آنگاه این دعا را به دو روایت در کتاب شریف مهج ­الدعوات و منهج ­العنایات نقل می‌کند. که در روایت دوم این دعا این‌چنین امام حسین علیه السلام صلوات می­فرستند:

«... اَللّهُمَّ إِنّی اَصبَحتُ مِنکَ فی نِعمَةٍ وَ عافِیَةٍ، فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ تَمِّم عَلَیَّ نِعمَتَکَ وَ عافِیَتَکَ...»^[1]

خدایا من از جانب تو به نعمت و سلامتی صبح کردم. پس بر محمد و آل محمد صلوات و رحمت فرست. و تمام کن بر من نعمت خود را و سلامتی را از جانب خود...

ب) سید بن طاووس قنوت‌های ائمه اطهار علیهم السلام را در کتاب شریف مهج ­الدعوات و منهج العنایات بیان می‌کند. در قنوت‌های امام حسین علیه السلام در قنوت دوم آن حضرت چنین می‌گوید: که امام حسین علیه السلام در قنوت نماز این دعا را میخواندند:

«اَللّهُمَّ مَن أَوی إِلی مَأوی فَاَنتَ مَأوایَ، وَ مَن لَجَأَ إِلی مَلجَأٍَ فَأَنتَ مَلجَإی، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اسمَع ندایی، وَ أَجِب دعایی، وَ اجعَل مَئابی عِندَکَ وَ مَثوایَ، وَ‌ احرُسنی فی بَلوایَ مِنِ افتِتانِ‌ الإِمتحانِ وَ لَمَّةِ الشَّیطانِ، بِعَضَمَتِکَ الَّتی لا یَشُوبُها وَ لَعُ نَفسٍ بِتَفتینٍ، وَ لا وارِدُ طَیفٍ بِتَظنینٍ، وَ لا یَلُمَّ بِها فَرَحٌ، حتّی تَقلِبَنی إلَیک‌بارادتِکَ غَیرَ ظَنینٍ وَ لا مَظنونٍ، وَ لا مُرابٍ، وَ‌لا مُرتابٍ، اِنَّکَ اَرحَمُ الرّاحِمینَ».^[2]

خداوندا هرکس جای گیرد به‌سوی جایگاهی، تو جایگاه من هستی، و هرکس پناه برد به‌سوی پناهی، تو پناه من هستی، خدایا بر محمد و آل محمد صلوات و رحمت فرست، و بشنو صدا و ندایم را، و برآور حاجتم را، و بگردان نزدت بازگشتم را و مکانم را، و محافظت فرما مرا در امتحان نمودن از بلیۀ آزمایش و از وسوسۀ قلیل شیطان، به سبب بزرگیت که مخلوط و وارد نمی­شود آن را خفت نفس به سبب در بلا انداختن آن، و نه جنون و خیال وارد شونده به سبب توهم انداختن، و نمی­رسد به او جنونی، تا آن­که برگردانی مرا به‌سوی خود به سبب اراده­ است درحالی‌که غیر متهم باشم در دین و نه گمان بد برده شده باشم در عمل، و نباشم شک زده و نه تهمت زده شده به‌درستی که تو رحم­کننده­ ترین رحم­ کنندگانی.

 

[1]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص274.

[2]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص91 و 92.

سیره امام سجّاد زین العابدین (علیه السلام) در صلوات فرستادن

سیرۀ امام سجاد علیه السلام بر این بود که در دعاها و مناجاتهایشان صلوات بر محمد و آل محمد میفرستادند. که به‌عنوان نمونه به چند مورد اشاره می‌شود.

الف) سید بن طاووس دعاهای امام سجاد علیه السلام را که بیان می‌کند می‌گوید یکی از دعاهای آن حضرت علیه­ السلام این دعاست که برای امور بسیار مهم خوانده می‌شود. در این دعا امام سجاد علیه السلام این‌چنین صلوات می­فرستند.

«... وَ‌بِأَسمائِکَ المُقَدَّساتِ المُکَرَّماتِ المَخزُوناتِ المَکنُوناتِ فی عِلمِ الغَیبِ عِندَکَ، اَسئَلُکَ بِذلِکَ کُلِّهِ، اَن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ...»^[1]

و به‌ حق نام‌هایت که پاکیزه و تعظیم شده­ اند سپرده‌شده و پنهان شده‌اند در علم پنهان نزد تو هستند. سؤال می­کنم تو را به‌حق تمام این نام‌ها. که بر محمد و آل محمد صلوات فرستی...

ب) سید بن طاووس دعای دیگری از امام سجاد علیه السلام نقل می‌کند که آن حضرت در آن دعا این ­چنین صلوات می­فرستند:

«... وَ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ‌ آلِ مُحَمَّدٍ صَلوةَ المُرسَلینَ وَ‌الصِّدّیقینَ وَ الصّالِحینَ، صَلوةً‌ لا یَقدِر عَلی اِحصائِها غَیرُکَ...»^[2]

خدایا بر محمد و آل محمد صلوات و رحمت فرست صلواتی و رحمتی را که بر مرسلین و صدیقین و صالحین فرستاده ­ای، صلواتی که کسی قادر بر شماره‌ آن نباشد جز تو....

ج) امام سجاد علیه السلام در آخر دعای 44 صحیفه سجادیه چنین صلوات می فرستند.

«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فی کُلِّ وَقتٍ وَ کُلِّ اَوانٍ وَ علی کُلِّ حالٍ عَدَدَ ما صَلَّیتَ عَلی مَن صَلَّیتَ عَلَیهِ وَ‌اَضعافَ ذلِکَ کُلِّهِ بِالأَضعافِ الَّتی لا یُحصیها غَیرُکَ، إنَّکَ فَعّالٌ لِما تُریدُ».^[3]

خدایا بر محمد و آل محمد درود و صلوات فرست و در هر هنگام و هر زمان، و بر هر حال به شمارۀ صلوات و درودی که فرستاده ­ای، و بر هر که درود و صلوات فرستاده ­ای، و چندین برابر همۀ آن‌ها به چندین برابری که جز تو آن‌ها را نمی­تواند شمارد، زیرا تو هر چه بخواهی به‌جا آورنده ­ای.

د) امام سجاد علیه السلام در دعای خود روز عرفه که دعای 47 صحیفه سجادیه است صلوات بسیار مفصلی بر محمد و آل محمد می­فرستند که عبارت است از:

«رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، الْمُنْتَجَبِ الْمُصْطَفَى الْمُکَرّمِ الْمُقَرّبِ، أَفْضَلَ صَلَوَاتِکَ، وَ بَارِکْ عَلَیْهِ أَتَمّ بَرَکَاتِکَ، وَ تَرَحّمْ عَلَیْهِ أَمْتَعَ رَحَمَاتِکَ، رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً زَاکِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ أَزْکَى مِنْهَا، وَ صَلّ عَلَیْهِ صَلَاةً نَامِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ أَنْمَى مِنْهَا، وَ صَلّ عَلَیْهِ صَلَاةً رَاضِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ فَوْقَهَا، رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً تُرْضِیهِ وَ تَزِیدُ عَلَى رِضَاهُ، وَ صَلّ عَلَیْهِ صَلَاةً تُرْضِیکَ و تَزِیدُ عَلَى رِضَاکَ لَهُ، وَ صَلّ عَلَیْهِ صَلَاةً لَا تَرْضَى لَهُ إِلّا بِهَا، وَ لَا تَرَى غَیْرَهُ لَهَا أَهْلًا، رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً تُجَاوِزُ رِضْوَانَکَ، وَ یَتّصِلُ اتّصَالُهَا بِبَقَائِکَ، وَ لَا یَنْفَدُ کَمَا لَا تَنْفَدُ کَلِمَاتُکَ. رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَنْتَظِمُ صَلَوَاتِ مَلَائِکَتِکَ وَ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ وَ اهل طَاعَتِکَ، وَ تَشْتَمِلُ عَلَى صَلَوَاتِ عِبَادِکَ مِنْ جِنّکَ وَ إِنْسِکَ وَ اهل إِجَابَتِکَ، وَ تَجْتَمِعُ عَلَى صَلَاةِ کُلّ مَنْ ذَرَأْتَ وَ بَرَأْتَ مِنْ أَصْنَافِ خَلْقِکَ، رَبّ صَلّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُحِیطُ بِکُلّ صَلَاةٍ سَالِفَةٍ وَ مُسْتَأْنَفَةٍ، وَ صَلّ عَلَیْهِ وَ عَلَى آلِهِ، صَلَاةً مَرْضِیّةً لَکَ وَ لِمَنْ دُونَکَ، وَ تُنْشِئُ مَعَ ذَلِکَ صَلَوَاتٍ تُضَاعِفُ مَعَهَا تِلْکَ الصّلَوَاتِ عِنْدَهَا، وَ تَزِیدُهَا عَلَى کُرُورِ الْأَیّامِ زِیَادَةً فِی تَضَاعِیفَ لَا یَعُدّهَا غَیْرُکَ. رَبّ صَلّ عَلَى أَطَایِبِ اهل‌بیتهِ الّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ، وَ جَعَلْتَهُمْ خَزَنَةَ عِلْمِکَ، وَ حَفَظَةَ دِینِکَ، وَ خُلَفَاءَکَ فِی أَرْضِکَ، وَ حُجَجَکَ عَلَى عِبَادِکَ، وَ طَهّرْتَهُمْ مِنَ الرّجْسِ وَ الدّنَسِ تَطْهِیراً بِإِرَادَتِکَ، وَ جَعَلْتَهُمُ الْوَسِیلَةَ إِلَیْکَ، وَ الْمَسْلَکَ إِلَى جَنّتِکَ‏، رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُجْزِلُ لَهُمْ بِهَا مِنْ نِحَلِکَ وَ کَرَامَتِکَ، وَ تُکْمِلُ لَهُمُ الْأَشْیَاءَ مِنْ عَطَایَاکَ وَ نَوَافِلِکَ، وَ تُوَفّرُ عَلَیْهِمُ الْحَظّ مِنْ عَوَائِدِکَ وَ فَوَائِدِکَ، رَبّ صَلّ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ صَلَاةً لَا أَمَدَ فِی أَوّلِهَا، وَ لَا غَایَةَ لِأَمَدِهَا، وَ لَا نِهَایَةَ لِآخِرِهَا، رَبّ صَلّ عَلَیْهِمْ زِنَةَ عَرْشِکَ وَ مَا دُونَهُ، وَ مِلأ سَمَاوَاتِکَ وَ مَا فَوْقَهُنّ، وَ عَدَدَ أَرَضِیکَ وَ مَا تَحْتَهُنّ وَ مَا بَیْنَهُنّ، صَلَاةً تُقَرّبُهُمْ مِنْکَ زُلْفَى، وَ تَکُونُ لَکَ وَ لَهُمْ رِضًى، وَ مُتّصِلَةً بِنَظَائِرِهِنّ أَبَداً»^[4]

خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست. که برگزیدۀ پسندیده گرامی و مقرب درگاه تو است، بهترین درودهای خود را بفرست، و کامل‌ترین برکاتت را بر او افزونی ده، و سودمندترین مهربانی‌ات را به او ببخش، پروردگارا بر محمد و آل محمد درود فرست، درود بسیار که درودی بیشتر از آن نباشد، و بر او درود فرست درود افزون­ کننده ­ای که درودی افزون کننده تر از آن نباشد، و بر او درود فرست درود خوشنودی که درودی بالاتر از آن نباشد، پروردگارا درود فرست بر محمد و آل محمد درودی که او را خشنود گرداند و بر خشنودی او بیفزاید، و بر او درود فرست درودی که تو را خشنود نماید و بر خشنودی تو برای آن حضرت بیفزاید، و بر او درود فرست درودی که جز آن را برای آن بزرگوار نپسندی، و جز او را سزاوار آن درود نبینی، پروردگارا را بر محمد و آل محمد درود فرست، درودی که از خشنودی تو تجاوز کرده و درگذرد، و پیوستگی آن به بقاء و هستی تو پیوسته شود، و فانی و نیست نگردد هم چنان‌که کلمات (علم و حکمت) تو فانی نمی­شود، پروردگارا بر محمد و آل محمد درود فرست، درودی که درودهای فرشتگان و پیامبران و فرستادگان و پیروان تو را جمع نماید، و بر درودهای بندگان مؤمنین از جن و انس تو و پذیرندگان دعوت (به‌سوی) تو احاطه داشته باشد، و درود هرکه را از انواع آفریدگانت که پدید آورده­ ای گردآورد، پروردگارا بر او و آل او درود فرست، درودی که هر درود گذشته و تازه ­ای را در برداشته باشد، بر او و آل او درود بفرست، درودی که نزد تو و نزد غیر تو پسندیده باشد، درودی که با آنچه گفته شد دروده ایی بیافرینی که هنگام آفریدنشان با آن‌ها آن درودها را چندین برابرسازی، و برگردش روزگار آن‌ها را بیفزایی افزون با چندین برابری که جز تو نتواند آنها را بشمارد، پروردگارا درود بفرست بر پاکیزه ­ترین خویشان آن بزرگوار (حضرت فاطمه و ائمه اثناعشری) که آنان را برای فرمان خود برگزیدی (و آن‌ها را) خزانه ­داران علمت، نگه داران دینت، و جانشینان خود در زمینت، و حجیت‌های خویش بر بندگانت قراردادی، و آن‌ها را به خواست خود از پلیدی و ناپاکی (معاصی و گناهان) پاک ساختی، و ایشان را دست ­آویز به‌سوی خود و راه به بهشت خویش گردانیدی، پروردگارا بر محمد و آل او درود فرست درودی که به‌وسیلۀ آن بخشش و گرامی داشتنت برای ایشان فراوان گردانی، و همه‌چیز را از بخشش‌هایت برای آنان کامل نمائی، و نصیب و بهره ­ای از عطاها و سودهایت را بر آن‌ها بسیار گردانی، و همه‌چیز را از بخشش‌هایت برای آنان کامل نمائی، و نصیب و بهره­ ای از عطاها و سودهایت را بر آن‌ها بسیار گردانی، پروردگارا بر آن حضرت و بر آل او درود فرست درودی که اوّلش را حدّی، و آخرش را پایانی نباشد، پروردگارا بر ایشان درود فرست هم‌وزن عرش خود و آنچه زیر عرش است، و به مقدار آنچه در آسمان‌هایت و آنچه در بالای آن‌هاست را پر گرداند، و مقدار شمارۀ زمین­ هایت و آنچه در زیر آن‌ها و میان آنهاست درودی که ایشان را به کمال قربت برساند، و برای تو و ایشان خشنودی آورد، و همیشه آن درودها پیوسته باشد.

 

[1]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،صص290 و 291.

[2]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص305.

[3].صحیفه سجادیه،ص219 و 220 دعای 44 و کان من دعائهA از ادخل شهر رمضان.

[4].صحیفه سجادیه با ترجمه فارسی به خط حاج عبدالرحیم افشاری زنجانی، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،ص252 تا 255.

سیره‌ امام محمد باقر (علیه السلام) در صلوات فرستادن

سیره امام باقر علیه السلام بر این بود که همواره در دعاها و راز و نیازهایشان با خدای متعال صلوات بر محمد و آل محمد میفرستادند. که به‌عنوان نمونه به چند مورد اشاره می‌شود.

الف) دریکی از دعاهای امام محمدباقر علیه السلام که بسیار مفصل هم هست، آن حضرت سه چهار بار بر محمد و آل محمد صلوات می­فرستند. و می­فرمایند:

«... صلی‌الله‌عَلَیهِ وَ‌ آلِهِ وَ سَلَّمَ...»  خدایا بر محمد و آل محمد درود و رحمت خود را بفرست. و یا می‌فرمایند: ... صلی‌الله علی محمد و آله.  خدایا صلوات و درود خود را بر محمد و آل محمد بفرست.^[1]

ب) سید بن طاووس حرزی را از امام محمدباقر علیه السلام نقل می‌کند که در آن حرز آن حضرت بر محمد و آل محمد این­ چنین صلوات می­فرستند:

«وَ صلی‌الله عَلی مُحَمَّدٍ الرَّسولِ النَّبِیِّ الأُمِّیِّ سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطّاهِرینَ وَ سَلَّمَ تَسلیماً».^[2]

خدایا بر محمد که فرستاده‌شده و خبردهنده و أُمّی است و پیشوای ماست که محمد است و بر خاندانش که از گناهان پاکند درود فرست.

ج) سید بن طاووس از امام محمدباقر علیه السلام دعایی به نام دعای ضد غم و اندوه نقل می‌کند که در آن دعا حضرت این ­چنین صلوات بر محمد و آل محمد می­فرستند:

«یا کائِناً قَبلَ کُلِّ شَیئیٍ، وَ یا مُکَوِّنَ کُلِّ شَیئیٍ، وَ یا باقِیَ بَعدَ کُلِّ شَیئٍ، صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ اهل‌بیتهِ».^[3]

ای آنکه هستی و بوده ­ای پیش از همه ­چیز، و‌ ای آنکه هستی داد­ه‌ای هر چیزی را، و‌ ای آنکه باقی هستی پس از همه­ چیز، بر محمّد و آل بیت محمّد صلوات و درود بفرست.

 

[1]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص312 و 313.

[2]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص33.

[3]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص319.

سیره‌ امام جعفر صادق (علیه السلام) در صلوات فرستادن

امام جعفر صادق علیه السلام در دعاها و راز و نیازهایشان با خداوند متعال مرتب صلوات بر محمد و آل محمد میفرستادند.

الف) سید بن طاووس حرزی را از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که آن حضرت این­ چنین صلوات بر محمد و آل محمد میفرستند.

«...اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ عَبدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ نَبِیِّکَ وَ أَمینِکَ، وَ شَهیدِکَ التَّقِیِّ النَّقِیِّ البَشیرِ‌النَّذیرِ السِّراجِ المُنیرِ، وَ آلِهِ الطَّیِّبینَ الأَخیارِ...»^[1]

خدایا درود و صلوات فرست بر محمد که بنده و فرستاده توست و پیامبر امین و شاهد توست، پرهیزکار و پاکیزه است بشارت ­دهنده و ترساننده است مثل چراغ روشن است و صلوات بر خاندانش که پاکان و نیکان‌اند.

ب) سید بن طاووس دعایی از امام صادق نقل می‌کند که بسیار مفصل است در آن دعا امام علیه ­السلام این ­چنین صلوات می­فرستند.

«... وَ بحق مُحَمَّدٍ الآَمینِ، رَسُولِکَ سَیِّدِ المُرسَلینَ، وَ نَبِیّکَ اِمامِ المُتَّقینَ، وَ بِالرِّسالَةِ الَّتِی اَدّاها، وَ‌العِبادَةِ الَّتی اِجتَهَدَ فیها، وَ المِحنَةِ‌ الَّتی صَبَرَ عَلَیها، و المَغفِرَةِ الَّتی دَعا اِلَیها، و الدّیانَةِ الَّتی حَضَّ عَلَیها، مُنذُ وَقتِ رِسالتِکَ اِیّاهُ إِلی أَن تَوَفَّیتَهُ، وَ بِما بَینَ ذلِکَ مِن اَقوالِهِ الحَکیمَةِ، وَ اَفعالِهِ الکَریمَةِ، وَ مَقاماتِهِ المَشهُورَةِ، وَ ساعاتِهِ المَعدُودَةِ، اَن تُصَلّیَ عَلَیهِ کَما وَعَدتَهُ مِن نَفسِکَ، وَ تُعطِیَهُ اَفضَلَ ما اَمَّلَ مِن ثَوابِکَ، و تُزلِفَ لَدَیکَ مَنزِلَتَهُ وَ تُعلِیَ عِندَکَ دَرَجَتَهُ، وَ تَبعَثَهُ المَقامَ المَحمُودَ، وَ تُورِدَهُ حَوضَ الکُرَمِ وَ‌الجُودِ، ‌وَ تبارکَ عَلَیهِ بَرَکَةً عامَّةً تامَّةً خاصَّةً ماسَّةً زاکیَةً عالِیَةً سامِیَةً لَاانقِطاعَ لِدَوامِها، وَ لا نَقیصَةَ فی کَمالِها، وَ لا مَزیدَ‌اِلّا فی قُدرَتِکَ عَلَیها، وَ تَزیدَهُ بَعدَ ذلِکَ مِمّا اَنتَ اَعلَمُ بِهِ، وَ اَقدَرُ عَلَیهِ، وَ اَوسَعُ لَهُ، وَ‌تُؤتِیَ ذلِکَ حَتّی یَزدادَ‌ فِی الایمانِ بِهِ بَصیرَةً، وَ فی مَحَبَّتِِهِ ثَباتاً وَ حُجَّةً، وَ‌ عَلی اَلِهِ الطَیِّبینَ الاَخیارِ المُنتَجَبینَ الاَبرارِ...»^[2]

و به‌حق محمد که امین تو و پیامبر تو و برگزیده‌ی پیامبران توست، و پیغمبر تو و پیشوای پرهیزگاران است و به‌حق پیغامی که بجای آورده است آن را، و بندگی­ ای که سعی نموده است در آن، و مشقّتی که صبر نموده است بر آن، و آموزشی که خوانده است مردمان را به‌سوی آن، و اطاعتی که تحریص نموده است مردمان را بر آن، از وقت فرستادن تو او را، تا آنکه رحلت فرموده ­ای او را، و به‌حق آنچه در مابین این دو وقت است، از گفتارهای محکم او، و کردارهای نیکوی او، و منزلت‌های مشهور او، و ساعت‌های شمرده‌شده او، اینکه رحمت فرستی بر او، هم چنان‌که وعده داده ­ای او را، از جانب خود، و آن­که ببخشی به او زیادتر ازآنچه امید داشته است از ثواب تو، و آنکه نزدیک سازی به نزد خود جای ورود او را، و آنکه بلند گردانی در نزد خود مرتبۀ او را، و آن­که برانگیزانی او را به جایگاه نیکوی پسند کرده شده، و آن­که واردسازی او را به حوض کرم و بخشش خود، و آنکه برکت فرستی بر او برکتی که باشد شامل همۀ امور او، و کامل باشد و مخصوص باشد به او، و رسیده باشد به او، و پاکیزه و بلند و رفیع باشد، نباشد انتهائی برای دوام آن، و نباشد کوتاهی در کمال آن، و نباشد زیادتی مگر در قدرت تو بر آن، و آنکه زیاده گردانی احسان او را پس‌از این از آنچه تو داناتری به آن، و قادرتری بر آن، و تواناتری برای او، و آنکه بدهی این را تا آنکه زیاده گرداند در ایمان به آن بینائی را، و در دوستی آن ثباتی و دلیلی را، و رحمت فرست بر خاندانش که پاکان و برگزیدگان و اختیار کرده شدگان و نیکوکاران هستند...

ج) سید بن طاووس دعایی از امام صادق علیه السلام بیان می‌کند که در آن دعا امام صادق علیه ­السلام این‌چنین صلوات بر محمد و آل محمد می­فرستند.

«اَللّهُمَّ اِنّی اَسئَلُکَ بِاَسمِکَ العَظیمِ. اَن تُصَلّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ‌ آلِهِ الطّاهِرینَ. صَلاةً تامَّةً دائِمَةً...» ^[3]

خدایا از تو سؤال می­کنم به نام تو که بزرگ است. اینکه صلوات و رحمت بر محمد و آل محمد پاکان‌اند بفرستی آن‌هم صلواتی تام و همیشه...

 

[1]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص38.

[2]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص328 و 329.

[3]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص583.

سیره امام موسی کاظم (علیه السلام) در صلوات فرستادن

الف) سید بن طاووس دعایی به نام دعای جوشن صغیر از امام موسی کاظم علیه السلام نقل می‌کند که آن حضرت در آن دعا متجاوز از بیست مرتبه با عبارت «صلّ علی محمدٍ و آل محمدٍ» صلوات میفرستند.^[1]

ب) سید بن طاووس دعایی به نام دعای مستجاب از امام موسی کاظم علیه السلام نقل می‌کند که آن حضرت در آن دعا با عباراتی بسیار زیبا بر محمد و آل محمد صلوات می­فرستند. که ما عیناً آن را نقل میکنیم:

«... اَسئَلُکَ اَن تُصَلِّیَ عَلی مَولانا وَ سَیِّدِنا رَسُولِکَ مُحَمَّدٍ حَبیبِکَ الخالِصِ، و صَفِیِّکَ المُستَخَصَّ الَّذی اِستَخصَیتَهُ بِالحَبوَةِ و التَّفویضِ، وَ ائتَمَنتَهُ عَلی وَحیکَ، وَ مَکنُونِ سِرِّکَ، وَ خَفِیِّ عِلمِکَ، وَ فَضَّلتَهُ عَلی مَن خَلَقتَ، وَ قَرَّبتَهُ اِلَیکَ، وَ اختَرتَهُ مِن بَرِیَّتِکَ، اَلبَشیرِ النَّذیرِ السّیراجِ المُنیرِ الَّذی أَیَّدتَهُ بِسُلطانِکَ،  استَخلَصتَهُ لِنَفسِکَ، وَ عَلی اُخیهِ وَ وَصِیِّهِ‌وَ صِهرِهِ‌وَ وارِثِهِ، وَ‌ الخَلیفَةِ لَکَ مِن بَعدِهِ‌ فی خَلقِکِ وَ‌اَرضِک، امیرالمؤمنین عَلِیِّ بنِ ابی‌طالب، وَ عَلی ابنَتِهِ الکَریمَةِ الفاضِلَةِ الطَّاهِرَةِ الزّهراءِ الغَرّاءِ فاطمَةَ، وَ عَلی وَلَدَیهِما الحَسَنِ وَ الحُسَینِ سَیِّدَی شَبابِ اهل الجَنَّةِ، اَلفاضِلینِ الرّاجِحَینِ الزَّکِیَّینِ التَّقِیَّینِ‌الشَّهِیدَینِ الَخَیِّرِینِ العالِمین، وَ عَلی عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ زین‌العابدین، وَ سَیِّدِهِم ذی الثَّفَناتِ، وَ عَلی مُحَمَّدِ بن عَلِیِّ الباقِرِ، وَ جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ الصّادِقِ، وَ مُوسَی بنِ جَعفَرٍ الکاظِمِ، وَ عَلِیِّ بنِ موسی‌الرضا، وَ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ الجوادِ، وَ‌عَلِیِّ بنِ مُحَمَّدٍ، و الحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ العَسکَریِّ، وَ‌المُنتَظِرِ‌لِأَمرِکَ، وَ‌القائِمِ فی أَمرِکَ بِما یُرضیکَ، وَ الحُجَّةِ عَلی خَلقِکَ، وَ‌الخَلیفَةِ لَکَ عَلی عِبادِکَ، اَلمَهدِیِّ بنِ المَهدیّینَ الهادی الرَّشید بن الرَّشیدینِ‌المُرشِدِ بنِ‌المُرشِدینَ إلی صِراطٍ مُستَقیمٍ، صَلوةً تامَّةً عامَّةً دائِمَةً نامِیَةً باقِیَةً شامِلَةً مُتَواصِلَةً...»^[2]

... خدایا از تو سؤال می­کنم که صلوات و رحمت فرستی بر مولا و آقای ما فرستاده از جانب تو که محمد است، و دوست خالص توست، و برگزیدۀ توست، مخصوص گردانیده شده است، که مخصوص ساخته ­ای تو او را به عطیه و بخشش، و امین گردانیده ­ای او را بر وحی خود، و بر پنهان از راز خود، و پوشیدۀ از علم خود، و زیاده گردانیدی مرتبۀ او را بر هرکسی که آفریده ­ای، و نزدیک ساختی آن را به‌سوی خود، و اختیار کردی تو او را از مخلوقات خود بشارت­ دهنده و ترساننده است، چراغ روشنی است که قوت داده ­ای او را به قوّت پادشاهی خود، و خالص و انتخاب کرده ­ای او را برای نفس خود، و رحمت فرست بر برادر آن حضرت و وصی او و داماد او وارث او و جانشین بعد از او برای خلقت و زمینت که پیشوای مؤمنان علی ابن ابی­طالب است، و رحمت فرست بر دختر آن حضرت که نجیبۀ فاضلۀ پاکیزۀ نورانی درخشنده فاطمه است، و رحمت و صلوات فرست بر دو فرزند ایشان امام حسن و امام حسین که آقایان جوانان اهل بهشت ­اند، و فاضلان ترجیح داده شدگان پاکیزه ­های پرهیزکاران شهید شدگان نیکوکاران و دانایان‌اند، و رحمت و صلوات فرست بر علی بن ­الحسین که زینت عبادت­ کنندگان و مولای ایشان و صاحب پینه هاست، و صلوات و رحمت فرست بر محمد بن علی که جامع همۀ علم‌هاست، و بر جعفر بن محمد راست‌گو، و بر موسی بن جعفر خشم فرو برنده، و بر علی بن موسی که خشنود است از او خدا، و بر محمد بن علی که بخشنده است، و بر علی بن محمد، و بر حسن بن علی که ساکن بلدۀ عسکری است، و بر انتظار کشیده شدۀ برای فرمان تو، و به‌پای ایستادۀ در به‌جای آوردن فرمان تو به آنچه خشنود گرداند تو را، و دلیل تو بر آفریدگان تو، و خلیفه گردانیده شده از جانب تو بر بندگان تو، هدایت یافته شده، پسر هدایت یافتگان، راهنمای بینای راه، پسر بینایان است، راهنمایندۀ پسر راهنمایندگان به‌سوی راه راست است، رحمتی که تمام و شامل همیشه ­ای، زیاد شوندۀ باقی، فروگیرنده، پیوسته...

ج) سید بن طاووس قنوت‌های امام موسی کاظم علیه السلام را نقل می‌کند که آن حضرت در قنوت نماز خود ضمن دعایی که می­خواندند بر محمد و آل محمد این‌چنین صلوات می‌فرستند.

«... أَن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اولی النُّهی، و المَحَلِّ الأَوفی، وَ المَقامِ‌الأَعلی...»^[3]

... خدایا بر محمد و آل محمد صلوات و رحمت فرست که صاحبان عقل و صاحبان منزلت اعلی و مکان‌های بلندند...

 

[1]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص392 تا 404.

[2]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص415 تا 416.

[3]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص102.