عَن اَمیرِالمُؤمنینَ :علیه السلام اِذا قَرَأتُم «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ» فَصَلّوُا عَلَیهِ، فِی الصَّلاةِ کُنتُم اَو فِی غَیرِها.[1]
از امیر مؤمنان علیه السلام روایت شده است که آن حضرت فرمود: هر موقع آیه شریفه «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیما» را قرائت کردید، بر پیامبر و خاندان اطهرش صلوات بفرستید. حال می خواهد در نماز باشید یا در غیر نماز.
«وَ عَن عَلی بنِ ابیطالب عَنِ النَّبِی صَلَواتُ اللهِ عَلَیهِما قالَ: ما مِن دُعاء اِلّا وَبَینَهُ وَ بَینَ السَّماء حِجابٌ حَتّی یصَلِّی عَلَی النَّبِی مُحَمَّدٍ وَ عَلی آلِ مُحَمَّدٍ، فَاِذا فَعَلَ ذلِک اِنخَرَقَ ذلِکَ الِحجابُ وَ دَخَلَ الدُّعاءُ، وَ اِذا لَم یفعَل ذلِکَ رَجَعَ الدُّعاءُ».[1]
امام علی بن ابی طالب علیه السلام از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نقل کرده اند که آن حضرت فرمود: هیچ دعایی نیست، مگر اینکه میان آن و آسمان [درگاه الهی] پرده ای است، تا آنگاه که بر پیامبر، محمد و آل محمد صلوات فرستاده شود، زمانی که این کار صورت گیرد، آن پرده شکافته می‌شود، و دعا [به درگاه الهی] داخل می شود، و هر موقع این کار صورت نگیرد، دعا بر می‌گردد.
«عَن هُشامِ بنِ سالِم، عَن ابی‌عبدالله علیه السلام قالَ: لا یزالُ الدُّعاء مَحجُوباً حَتّی یصَلّی عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ».[2]
هشام بن سالم، امام صادق علیه السلام روایت کرده است که آن حضرت فرمود: حجاب و پوشش دعا از بین نمی رود، تا آن که بر محمد و آل محمد صلوات فرستاده شود.
«عَن السَّکُونی، عَن ابی‌عبدالله علیه السلام قالَ: مَن دَعا وَ لَم یذکرِ النَّبِی صلی الله علیه و آله و سلم رَفرَفَ الدُّعاءُ عَلی رَأسِهِ فَاِذا ذَکَرَ النَّبی صلی الله علیه و آله و سلم رَفَعَ الدُّعاءُ».[3]
سکونی از امام صادق علیه السلام نقل کرده است که آن حضرت فرمود: کسی که دعا کند و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را یاد ننماید، دعایش گرداگرد سرش می چرخد [کنایه از اینکه دعایش بالا نمیرود] پس هرگاه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را یاد نماید، دعایش به درگاه الهی بالا می رود.
«قالَ اَبوُ عَبدُاللهِ علیه السلام مَن کانَت لَهُ اِلی اللهِ عزوجل حاجَةً فَلیبدَ أبالصَّلاةِ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِه، ثُمَّ یسألُ حاجَتَهُ ثُمَّ یختِمُ بِالصَّلاةِ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، فَاِن اللهَ عزوجل اکَرمُ مِن أن یقبَلَ الطَرَفَینِ وَ یدعُ الوَسَطَ، اِذا کانَتِ الصَّلاةُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ لا تَحجُب عَنهُ».[1]
امام صادق علیه السلام فرمود: کسی که نزد خدای عزوجل حاجتی دارد [این‌چنین دعا کند] پس ابتدا کند به فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد، سپس حاجتش را درخواست نماید، و بعد از درخواست حاجت [در پایان هم] صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد. [اگر چنین نمود ان شاء الله دعا و حاجتش مستجاب است] زیرا خداوند عزوجل کریم تر از آن است که دو طرف دعا را بپذیرد و وسط را رها نماید. هرگاه [در دعا کردن و حاجت خواستن] بر محمد و آل محمد صلوات فرستاده شود، دعا محجوب و پوشیده از او نمی ماند.
«عَن اَبانِ بنِ عُثمانَ، عَن ابی‌عبدالله علیه السلام قالَ: اِذا دَعا اَحَدَ کُم فَلیبدأ بِالصَّلاةِ عَلَی النَّبِیصلی الله علیه و آله و سلم فَاِنَّ الصَّلاةَ عَلَی النَّبِی مَقبُولَةٌ، وَلَم یکُنِ اللهَ لِیقبَلَ بَعضَ الدُّعاءِ وَ یرُدَّ بَعضاً».[2]
از ابان بن عثمان نقل‌شده است که او از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که آن حضرت فرمود: هرگاه یکی از شما خواست دعا نماید، پس ابتدا کند به فرستادن صلوات بر پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم زیرا صلوات فرستادن بر پیامبر پذیرفته شده است، خدای متعال این‌گونه نیست که بعضی از دعا را بپذیرد و بعضی را رد نماید.
«مُحَمَّدَ بنُ الحَسَین الرَّضِی فی نَهجُ البَلاغَةِ عَن امیرالمؤمنین علیه السلام قالَ: اِذا کَانَت لَکَ اِلی اللهِ حاجَةً فَابدَأ بِمَسالَةِ الصَّلاةِ عَلَی النَّبِی صلی الله علیه و آله و سلم ثُمَّ سَل حاجَتَک فَاِنَّ اللهِ اکرَمُ مِن اَن یسالَ حاجَتَینِ فَیقضی إحدا هُما وَ یمنَعُ الأخری».[3]
سید رضی در نهج‌البلاغه از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل کرده است که آن حضرت فرمود: هرگاه برای تو در نزد خداوند متعال حاجتی بود. پس ابتدا کن به فرستادن صلوات بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم سپس حاجت خود را سؤال نما، زیرا خداوند منان کریم تر از آن است که دو حاجت از او درخواست شود و او یکی از دو درخواست و حاجت را مستجاب نماید و دیگری را واگذارد.
«قالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله و سلم مَن ذُکِرتُ عِندَهُ فَلَم یصَلِّ عَلَی، اَخطأ طَریقَ الجَنَّةِ».[1]
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: کسی که نام من در حضورش برده شود و بر من صلوات نفرستد راه بهشت را به خطا رفته است.
«قالَ رَسُول اللهِ صلی الله علیه و آله و سلم مَن ذُکِرتُ عِندَهُ فَنَسِیَ الصَّلاةَ عَلَی خُطِئَ بِهِ طَریقَ الجَنَّةِ».[2]
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: هرکس نام من نزدش برده شود، و او صلوات فرستادن بر من را فراموش کند، از راه بهشت به بیراهه رفته است.
«قالَ رَسول اللهِ صلی الله علیه و آله و سلم یا عَلِی، مَن فَنَسِی الصَّلاةَ عَلَی فَقَد اَخطَأ طَریقَ الجَنَّةِ».[3]
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: ای علی! هر کس صلوات فرستادن بر من را فراموش کند، راه بهشت را گم‌کرده است.
«عَن اِبن نَباتَه قالَ: سَمِعتُ اِبن عَبّاسٍ یقوُلُ: قالَ رَسُولُ الله صلی الله علیه و آله و سلم ذِکرُ اللهِ عزوجل عِبادَةٌ، وَ ذِکری عِبادَةٌ، وَ ذِکرُ عَلِی عِبادَةٌ، وَ ذِکرُ الأئِمَّةِ مِن وُلِدِه عِبادَةٌ».[1]
از ابن نباته روایت شده است که گفت: شنیدم که ابن عباس می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: ذکر خدای عزوجل عبادت است و ذکر من عبادت است، و ذکر علی علیه السلام عبادت است، و ذکر ائمه هدی از فرزندان علی علیهم السلام عبادت است.
«عن ابی بصیر قال: قال ابوجعفرعلیه السلام اِنَّ ذکرنا من ذکر الله، و ذکر عدونا من ذکر الشیطان».[2]
از ابو بصیر روایت‌شده است که گفت: امام باقر علیه السلام فرمود: به‌درستی و تحقیق که ذکر ما و یاد ما ذکر و یاد خداست، و ذکر و یاد دشمنان ما از ذکر شیطان است.
با دقت و تعمق و تدبر در این دو روایت، در نگاه اوّل چند نکته لطیف و ظریفی به دست می آید که بیانش خالی از لطف نیست:
الف) ذکر و یاد محمد و آل محمد، ذکر و یاد خداست.
ب) ذکر و یاد دشمنان محمد و آل محمد و ذکر و یاد شیطان است.
ج) وقتی به فرموده رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ذکر خدا عبادت شد، قهراً ذکر و یاد محمد و آل محمد هم عبادت خواهد بود.
د) ذکر صلوات، یک ذکر جامعی است که هم ذکر خدا را در برگرفته است و هم ذکر رسول خدا را و هم ذکر علی و اولاد معصومش صلوات الله علیهم را در برگرفته است.
هـ) نتیجتاً، ذکر شریف صلوات عبادت است.
و) وقتی به فرموده رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ذکر خدا به تنهائی عبادت شد، یا ذکر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به تنهائی عبادت شد، و ذکر علی علیه السلام به تنهائی عبادت شد، و هم‌چنین وقتی ذکر اولاد معصوم علی بن ابیطالب علیهم‌السلام به تنهائی عبادت شد، و از طرفی هم معلوم گردید که ذکر شریف صلوات یک ذکر جامعی است که هم ذکر خدا و رسول خدا و علی و اولاد علی را در بر می‌گیرد. پس می توان نتیجه گرفت که ذکر صلوات یک عبادت جامعی است. و الله العالم.
مرحوم احمد بن محمد حسینی اردکانی در مجمع الصلوات می‌گوید: در بعضی از کتب مذکور است که روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در نخلستان نشسته بود و امیرالمؤمنین علیه السلام در خدمت آن جناب بود، ناگاه زنبور عسلی به نزد آن حضرت آمد و گرداگرد رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می گردید و آوازی می کرد.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: این زنبور می خواهد که ما را میهمان نماید. و لذا می‌گوید: قدری عسل در فلان موضع گذاشته ام، امیرالمؤمنین علیه السلام را بفرست تا آن را بیاورد، پس امیرالمؤمنین علیه السلام رفت و آن عسل را در مجلس نبوت حاضر نمود، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از آن زنبور پرسید که غذای شما شکوفه تلخ است. به چه دلیل در درون شما شیرین می گردد؟
آن زنبور عرض کرد: به برکت جناب شماست، زیرا هرگاه که قدری از شکوفه به درون ما می آید فی الحال الهام الهی به ما می‌رسد که سه نوبت بر شما صلوات بفرستیم. و به برکت آن صلوات شکوفه تلخ در درون ما شیرین می‌شود.[1]
«قالَ عَلی علیه السلام: مَن قالَ ثَلاثَ مَرّاتٍ: اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ قَضَی اللهُ حاجَتَهُ»[1]
حضرت علی علیه السلام فرمود: کسی که سه مرتبه بگوید: «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» خداوند متعال حاجتش را برآورده می سازد.
«عَن اَمیرالمُؤمِنینَ علیه السلام، اَنَّهُ قالَ: لاتَدعُ بِدُعاءِ اِلّا اَن تَقُولَ فی اَوَّلِهِ؛ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ افعَل بی کَذا و کَذا،
وَ کانَ علیه السلام یفعَلُ کَذلِکَ، فَقیلَ لَهُ فی ذلِکَ، فَقالِ:
الدُّعاءُ مَعَ الصَّلاةِ مَقرون بِالاِجابَةِ، وَاللهُ تَعالی یستَحیی اَن یسألَ عَنهُ العَبدُ حَاجَتین یجیبُ اِحد هُما وَ یرُدُ الاُخرَی».[2]
از امیر مؤمنان علیه السلام روایت‌شده است که آن حضرت فرمود: هیچ دعایی نکن، مگر آنکه در آغازش بگویی: صل علی محمد و آل محمد. و با من چنین و چنان کن (به‌جای وافعل بی کذا و کذا حاجت خود را از خدا بخواه). و خود امیر مؤمنان علیه السلام هم‌چنین می‌کرد. علّت را از ایشان، جویا شدند، فرمود: دعایی که همراه با صلوات باشد، مقرون به اجابت است. [زیرا] خداوند متعال حیا می‌کند از اینکه کسی از او دو تا حاجت بخواهد و درخواست نماید. و او یکی را بپذیرد و دیگری را رد کند.)
مرحوم احمد بن حسینی اردکانی در کتاب مجمع الصلوات از بعضی از کتب عامه روایت کرده است که: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: در روز قیامت، اولین کسی که حلّه بهشتی را می پوشد، پدر من حضرت ابراهیم علی نبینا و آله و علیه‌السلام است، [پس از پوشیدن حلّه بهشتی] به امر الهی یک کرسی در طرف راست عرش می گذارند و او را بر آن می نشانند.
بعد از حضرت ابراهیم، مرا حلّه بهشتی می پوشانند، به امر الهی یک کرسی در طرف چپ عرش میگذارند. و مرا بر آن می نشانند. و امیرمؤمنان علی بن ابیطالب علیه السلام در پیش روی من می ایستد، و تمام امت در پشت سر من می ایستند. [البته با تفاوت درجات].
هر بنده‌ای که بعد از نمازهای فریضه
ده مرتبه بر من و آل من صلوات بفرستد، او را در نزد من جا دهند، که او مرا ببیند و
من او را ببینم، و روی او مانند ماه شب چهارده تابان بوده و می درخشد.[1]
«الاِمام الصّادِقِ علیه السلام: قالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه و آله و سلم ذاتَ یوم لِامیرالمؤمنین علیه السلام: اَلا اُبَشِّرُکَ؟
قالَ: بَلی بِأبی اَنتَ وَ اُمّی، فَانِّک لَم تَزَلَ مُبَشِّراً بِکُلِّ خَیرٍ.
فَقالَ أخبَرَنی جَبرئیل آنِفاً بِالعَجَب.
فَقالَ اَمیرُالمُؤمِنینَ علیه السلام: وَ مَا الَّذی اَخبَرَکَ یا رَسُولَ اللهِ
قال: اَخبَرَنی اَنَّ الرَّجُلَ مِن اَمَّتی اِذا صَلِّی عَلَی وَ اتبَعَ بِالصَّلاةِ عَلی اهل‌بیتی، فُتِحَت لَهُ اَبوابُ السَّماء وَ صَلَّتِ عَلَیهِ المَلائِکَةُ سَبعین صَلاةً، وَ اِنَّهُ لَمُذنِبَ وَ خَطّاءٌ، ثُمَّ تَحاتُّ عَنهُ الذُّنُوبُ کَماَ یتحاتُّ الوَرَقُ مِنَ الشَّجَر، وَ یقُولُ اللهُ تبارک‌وتعالی لَبَّیکَ عَبدی وَ سَعدَیکَ، یا مَلائِکتی اَنتُم تُصلُّونَ عَلَیهِ سَبعینَ صَلاةً وَ اَنَا اُصَلّی عَلَیهِ سَبعَ مِائةِ صَلاةٍ».[1]
امام صادق علیه السلام فرمود: روزی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم به امیر مؤمنان فرمود: آیا خبر خوشی به تو ندهم؟
امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: چرا، پدر و مادرم به فدایت، چون شما همیشه خبر خوش می دهی!
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: چند لحظه پیش، جبرئیل خبر شگفتی به من داد.
امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: چه خبری به شما داد، ای پیامبر خدا؟
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: به من خبر داد که هرگاه مردی از امتم بر من صلوات بفرستد و در پی آن بر اهل‌بیت من صلوات بفرستد، درهای آسمان برایش گشوده و باز می‌شود، و فرشتگان، هفتاد صلوات بر او می فرستند، با آنکه گناهکار و خطاکار است.
سپس گناهانش هم چون برگ درخت از او فرو می‌ریزد و خدای تبارک‌وتعالی می فرماید: بله بنده ام، سعادتمند گشته‌ای بنده ام.
ای فرشتگان من! شما هفتاد صلوات بر او می فرستید و من هفت‌صد صلوات بر وی می‌فرستم.
