صلوات و نائل شدن به رحمت خدا

«الاِمام عَلِیعلیه السلام : بَالشَّهادَتَینِ تَدخُلُونَ الجَنَّةَ، وَ بِالصَّلاة تَنالوُنَ الرَّحمَةَ، اَکثِروُا مِنَ الصَّلاةِ عَلی نَبِیکُم «إنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیهِ وَ سَلِّمُوا تَسلیماً.»[1] »[2]

حضرت علی علیه السلام فرمود: با شهادتین، وارد بهشت می­ شوید، و با صلوات به رحمت خدا نائل می ­شوید. بر پیامبرتان بسیار صلوات بفرستید. (که خدای متعال در قرآن کریم آیه 56 سوره احزاب فرمود): خدا و فرشتگان او بر پیامبر، صلوات می­ فرستند، ‌ای کسانی که ایمان آورده ­اید، شما نیز بر او صلوات بفرستید و سلامی کامل بگوئید.

[1]. سوره‌ی احزاب، آیه‌ی 56.

[2]. نهج الذکر،ج4،ص336،ح 2949، به نقل الکافی،ج8،ص19،ح 4؛ تحف العقول،ص92.

صلوات و واجب شدن شفاعت رسول اکرم

«عَن رَسُولِ اللهِ صلی الله علیه و آله و سلم مَن صَلّی عَلی مُحَمَّدٍ وَ قالَ اللّهُمَّ اَنزِلهُ المَقعَدَ المُقَرَّبَ عِندکَ یومَ القِیامَةِ وَجَبَت لَهُ شَفاعَتی».[1]

از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم روایت‌ شده است که آن حضرت فرمود هر کس بر محمد صلوات بفرستد و بگوید: خدایا در روز قیامت او را در جایگاه نزدیک به خودت بنشان، شفاعتم برای او واجب می­ گردد.

«وَ قالَ النَّبی صلی الله علیه و آله و سلم فِی الوَصِیةِ: یا عَلی مَن صَلّی عَلَی کُلَّ یومٍ اَوکُلَّ لَیلَةٍ وَجَبَت لَهُ شَفاعَتی، وَ لَو کانَ مِن اهل الکَبائِرِ».[2]

در وصیت پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: ‌ای علی هر کس بر من هرروز یا هر شب صلوات بفرستد. شفاعت من برای او واجب خواهد بود. و لو اینکه از اهل گناهان کبیره باشد.

[1]. نهج الذکر،ج4،ص394،ح 3061، به نقل از کنز العمال،ج1،ص497،ح 2189.

[2]. بحارالانوار،ج94،ص63،ح 4.

صلوات فرستنده اهل بهشت است

«عَن عَبدُالرَّحمانِ بنِ عَوفٍ اَنَّه ُ صلی الله علیه و آله و سلمقالَ: جائَنی جَبرائیلُ عیله السلام وَ قالَ: اِنَّهُ لا یصَلّی عَلَیکَ اَحَدٌ اِلّا وَ یصَلّی عَلَیهِ سَبعُونَ اَلفَ مَلَکٍ، وَ مَن صَلّی عَلَیهِ سَبعوُنَ اَلفَ مَلَکٍ کانَ مِن اهل الجَنَّةِ».[1]

از عبدالرحمان بن عوف روایت‌ شده است که گفت: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: جبرئیل نزد من آمد و گفت: هر کس بر تو صلوات بفرستد، هفتاد هزار فرشته بر او صلوات می­فرستد. و کسی که هفتاد هزار فرشته بر او صلوات بفرستد اهل بهشت است.

«عَن رَسُولِ اللهِ صلی الله علیه و آله و سلم مَن کانَ آخِرُ کَلامِهِ الصَّلاةُ عَلَیَّ وَ عَلی عَلیّ، دَخَلَ الجَنَّةَ».[2]

از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم روایت‌شده است که فرمود: هر کس که پایان کلام و سخنش، صلوات بر من و صلوات بر علی بن ابی طالب باشد، به بهشت می­رود.

[1]. بحارالانوار،ج94،ص64،ح 14.

[2]. نهج الذکر،ج4،ص394،ح 3065، به نقل از عیون اخبار الرضا،ج2،ص64،ح 273.

نافع‌ ترین اعمال در برزخ

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم خطاب به اصحاب خود چنین فرمودند: من شب گذشته عمویم حضرت حمزه و پسرعمویم حضرت جعفر طیار را در خواب دیدم. که در پیش رویشان یک طبق پر از میوه کُنار (میوه درخت سدر) است و از آن میل می کردند، ساعتی بدین منوال گذشت. بعد متوجه شدم که همان میوه کُنار تغییر ماهیت داد و مبدل به انگور شد، از آن‌هم مدتی تناول کردند. بعد دیدم انگور هم‌ تغییر ماهیت داد و مبدل به رطب شد، نزدیک آن دو بزرگوار شدم و گفتم پدرم فدای شما باد [شما که از دار دنیا رخت بربستید و الان در عالم برزخ هستید و متنعم به نعمات الهی هستید، و اشراف بر همه‌چیز دارید] کدام عمل را افضل و برتر یافتید. (که اگر انسان در عالم دنیا انجام دهد، در عالم برزخ خیلی به دردش می­خورد) در جواب گفتند: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بهتر می­داند. لکن چون پرسیدید جواب می ­دهیم:

(سه کار است که اگر انسان در عالم دنیا انجام ­دهد، در عالم برزخ خیلی به دردش می‌خورد.)

الف) صلوات بر محمد و آل محمد

(این صلوات در عالم برزخ خیلی به درد انسان می‌خورد چون صلوات نامه اعمال انسان را سنگین می‌کند. و گناهان را منهدم می­نماید.)

ب) محبت و ولایت علی بن ابیطالب علیه السلام

(چون شرط قبولی اعمال به پذیرفتن و داشتن ولایت علی بن ابیطالب و اولاد معصومش علیهم السلام است. ایمان به ولایت علی بن ابیطالب و اولاد معصومش علیهم السلام کامل می‌شود.)

ج) سیراب کردن تشنگان

(البته مخفی نماند که سیراب کردن اطلاق دارد. شامل همه­ ی تشنگان می‌شود. حال می­خواهد تشنه آب باشد، یا تشنه علم باشد، یا تشنه محبت باشد، و یا تشبیه معرفت باشد، و یا... کلّاً هر کس هر تشنه­ ای را سیراب کند در عالم برزخ خیلی برایش مفید و مؤثر خواهد بود.)[1]

1.حکیم هندی، الصلوات مفتاح حل المشکلات،ص75، به نقل از مستدرک الوسائل نوری،ج7،ص250،ح 4، بحارالانوار،ج 94،ص70،ح 65.

صلوات گناهان را زودتر نابود می‌کند تا آب، آتش را

«عَن عاصِم بنِ ضَمرَةَ، عَن اَمیرالمُؤمِنینَ علیه السلام قال: اَلصَّلاة عَلَی النَّبِی صلی الله علیه و آله و سلم اَمحَقُ لِلخَطایا مِنَ الماءِ لِلنّار»[1]

عاصم بن ضمره از امیر مؤمنان علیه السلام روایت کرده است که آن حضرت فرمود: صلوات بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم گناهان را از بین می­ برد، بهتر از نابود کردن آب آتش را.

[1]. شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال،ص330.

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم صلوات ما را می شنوند

«قالَ اَمیرالمُؤمِنینَ علیه السلام مَن صَلّی عَلی مُحَمَّدٍ النَّبِی صلی الله علیه و آله و سلم سَمِعَهُ النَّبِی وَ رُفِعَت دَعوَتُهُ»[1]

امیر مؤمنان علیه السلام فرمودند: هر کس بر پیامبر، محمد صلی الله علیه و آله و سلم صلوات بفرستد، پیامبر آن را می­ شنوند و دعایش [به درگاه خداوند] بالا برده می‌شود.

[1]. نهج الذکر،ج4،ص334 ،ح 2946، به نقل از خ صال،ص630،ح 10.

صلوات عدیل تسبیح و تکبیر و تحمید و تهلیل

قالَ رَجُلٌ لِابی‌عبداللهعلیه السلام : جُعِلتُ فِداکِ اَخبِر نی عَن قَولِ اللهِ تبارک‌وتعالی وَ ما وَصفَ مِنَ الملائِکةِ: «یُسَبِّحُونَ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ لَا یَفْتُرُونَƒ».[1] ثُمَّ قالَ: «إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیمًا»[2] کَیفَ لا یفتُرُونَ وَ هُم یصَلّوُنَ عَلَی النَّبِی صلی الله علیه و آله و سلم؟

«فَقالَ اَبو عَبدِاللهِعلیه السلام : اِنَّ الله تبارک‌وتعالی لَمّا خَلَقَ مُحَمَّداً صلی الله علیه و آله و سلم اَمَرَ المَلائِکَةَ فَقالَ: اَنقِصُوا مِن ذِکری بِمِقدارِ الصَّلاةِ عَلی مُحَمَّدٍ، [فَقَولَ الرَّجُل: صلی‌الله عَلی مُحَمَّدٍ] فِی الصَّلاةِ مِثلُ قَولِهِ: سُبحانَ اللهِ وَ الحَمدُ اللهِ و لا اِلهَ اِلَّا اللهُ وَ اللهُ اکبَرُ».[3]

مردی به امام صادق علیه السلام گفت: قربانت گردم مرا از این سخن خدای تبارک‌وتعالی و آنچه درباره فرشتگان فرموده است، آگاه فرما که: [شب و روز، بی‌وقفه، تسبیح می‌گویند] و سپس (در جای دیگر) فرموده است [خدا و فرشتگان بر پیامبر، صلوات می‌فرستند ای کسانی که ایمان آورده ­اید شما نیز برای او صلوات بفرستید و سلامی کامل بگوئید.] چگونه از تسبیح، بازنمی‌ایستند، درحالی‌که بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درود می ­فرستند؟

امام صادق علیه السلام فرمود: خدای تبارک‌وتعالی چون محمد صلی الله علیه و آله و سلم را آفرید به فرشتگان فرمود: به‌اندازه درود و صلوات فرستادن بر محمد، از ذکر من بکاهید. بنابراین، این گفته آدمی: «صل الله علی محمد» در نماز هم سنگ این است که بگوید: «سبحان‌الله و الحمدالله و لا اله الا الله و الله‌اکبر».

«عَن اَبی بَصیر قُلتُ لِاَ بی عَبدالله علیه السلام اُصَلِّی عَلَی النَّبیصلی الله علیه و آله و سلم وَ اَنَا ساجِدٌ؟ فَقالَ: نَعَم، هُوَ مِثلُ سُبحانَ اللهِ وَ اَللهُ اَکبرُ».[4]

به نقل از ابو بصیر: به امام صادق علیه السلام گفتم: در حال سجده بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم صلوات بفرستم؟ فرمود: آری. آن همانند سبحان‌الله و الله‌اکبر است.

«عن عبدالله بن سلیمان: سَألتُ اَبا عَبدِالله علیه السلام عَنِ الرَّجُلِ یذکُرُ النَّبِی صلی الله علیه و آله و سلم وَ هُوَ فِی الصَّلاةِ المَکتُوبةِ إمّا راکِعاً وَ امّا ساجِداً، فَیصلّی عَلَیهِ وَ هُوَ عَلی تِلکَ الحال؟ فقالَ: نَعَم، اِنَّ الصِلاةَ عَلی نَبّی اللهJ کَهَیئَةِ الکتَکبیرِ وَ التَّسبیحِ، وَهِی عَشرُ حَسنَاتٍ، یبتَدِرُها ثَمانِیةَ عَشَرَ مَلَکاً اَیهُم یبَلّغُها اِیاهُ».[5]

به نقل از عبدالله بن سلیمان: از امام صادق علیه السلام پرسیدم: انسان در حال گزاردن نماز واجب، در رکوع یا سجود، نام پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را می­ برد، آیا در آن حال بر او صلوات بفرستد؟ فرمود: آری، صلوات فرستادن بر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم همانند گفتن الله اکبر و سبحان الله است.

و ده ثواب دارد و هیجده فرشته به‌سوی آن ثواب­ها می ­شتابند تا هر یک از دیگری زودتر آن‌ها را به او برسانند.

«قالَ الرِّضا:علیه السلام  الصَّلاةُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ تَعدِلُ عِندَاللهِ عزوجل التَّسبیحَ وَ التَّهلیلَ وَ التَّکبیرَ».[6]

امام رضا علیه السلام می­ فرماید: صلوات فرستادن بر محمد و خاندان محمد در نزد خداوند متعال هم سنگ گفتن «سبحان‌الله» و گفتن «لا اله الا الله» و گفتن «الله‌اکبر» است.

«رُوی عَن رَسُولِ اللهِ صلی الله علیه و آله و سلم اَنَّهُ قالَ: لَمّا خَلَقَ اللهُ العَرشَ خَلَقَ سَبعینَ اَلفَ مَلَکٍ وَ قالَ لَهُم: طُوفُوا بِعَرشِ النُّورِ وَ سَبّحوُنی وَ احمِلوُا عَرشی، فَطافُوا وَ سَبَّحُوا وَاَرا دُوا اَن یحمِلوُا العَرشَ فَما قَدرَوُا، فَقالَ لَهُمُ اللهُ: طوُفُوا بِعَرشَ النُّورِ فَصَلّوُا عَلَی نُورِ جَلالی مُحَمَّدٍ حَبیبی وَ احمِلوا عَرشی، فَطافُوا بِعَرشِ الجَلالِ وَ صَلّوُا عَلی مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله و سلم وَ حَمَلُوا العَرشَ فَاَطاقُوا حَملَهُ».

«فَقالُوا: رَبَّنا اَمَرتَنا بِتَسبیحِکَ وَ تَقدیسِکَ. فَقالَ لَهُم اللهُ: یا مَلائِکَتی اِذا َصَلَّیتُم عَلی حَبیبی مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله و سلم فَقَد سَبَّحتُمُونی وَ قَدَّ ستُمُونی وَ هَلّلتُمونی».[7]

از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم روایت‌شده است آن حضرت فرمود: وقتی حق‌تعالی عرش را آفرید، هفتاد هزار فرشته را هم آفرید. و به آنان فرمود: گرداگرد عرش نورانی طواف کنید و مرا تسبیح‌گویید و عرش مرا حمل کنید. پس آن فرشته­ ها گرداگرد عرش خدا طواف کردند و تسبیح خدا هم گفتند و طبق فرمان الهی تصمیم گرفتند که عرش را حمل کنند اما هر چه تلاش کردند نتوانستند عرش را حمل کنند.

خداوند متعال به آن‌ها [هفتاد هزار فرشته] فرمود: گرداگرد عرش نورانی طواف کنید و بر نور جلالم محمد که حبیب من است صلوات بفرستید. آنگاه عرش مرا حمل کنید.

پس آن فرشتگان گرداگرد عرش جلال طواف کردند و بر محمد صلی الله علیه و آله و سلم صلوات فرستادند و عرش الهی را حمل کردند. پس (با صلوات بر محمد و آل محمد) طاقت و توان حمل عرش را پیدا نمودند. آنگاه آن هفتاد هزار فرشته به خداوند متعال عرض کردند: پروردگارا ما را امر نمودی که تسبیح و تقدیس تو را بگوییم.!!

پس خداوند متعال به آنان فرمود: ‌ای فرشتگان من زمانی که بر حبیب من محمد صلی الله علیه و آله و سلم صلوات بفرستید مثل آن است که مرا تسبیح و تقدیس و تهلیل گفته ­اید.

با توجه به روایاتی که بیان گردید چند نکته از این روایات استفاده می­گردد.

الف) طبق فرموده امام صادق علیه السلام صلوات مجوزی است برای کاهش از ذکر خدا.

ب) صلوات هم سنگ و معادل تسبیح، تحمید، تهلیل، تکبیر و تقدیس الهی است.

ج) انسان مجاز به فرستادن صلوات در نماز است.

د) صلوات در نماز ده تا ثواب دارد.

هـ) هیجده فرشته از جانب خدا برای گرفتن ثواب صلوات در نماز به‌سوی صلوات فرستنده می­شتابند.

و) با صلوات بر محمد و آل محمد حاملین عرش الهی توان حمل عرش را پیدا کردند.

ز) خداوند متعال خطاب به حاملین عرش فرمود: وقتی بر حبیب من صلوات می­فرستید همانند آن است که مرا تسبیح و تقدیس و تهلیل کرده ­اید.

با عنایت به مطالب بیان‌شده انسان زمانی می­ تواند به عظمت و حقیقت صلوات پی ببرد که:

اولاً: حقیقت عرش را بداند چیست؟

ثانیاً: متوجه این موضوع گردد که چرا حاملین عرش الهی با تسبیح خدا نتوانستند عرش حق‌تعالی را حمل کنند ولی با صلوات قدرت و توان حمل عرش را پیدا کردند. مگر صلوات دارای چه اثر و برکتی است که حاملین عرش به برکت صلوات بر محمد و آل محمد توان حمل عرش را پیدا می ­کنند.

ثالثاً: بداند که اذکاری هم چون تسبیح، تحمید، تهلیل، تکبیر و تقدیس چقدر برای گوینده آن‌ها و ذاکرین به این اذکار ثواب دارد و دارای آثار و برکات است.

آن موقع متوجه می‌شود که صلوات دارای چه عظمتی است که معادل این اذکار قرار می­گیرد. و خداوند سبحان به فرشتگان خود اجازه می­ دهد که وقتی متذکر به ذکر صلوات هستید از ذکر من بکاهید.

برای روشن شدن این معانی و مفاهیم با استعانت از روایات اشاره ­ای به ثواب تسبیحات اربعه می­کنیم تا شاید بتوانیم مقداری از عظمت صلوات را بیان کرده باشیم:

الف) امام صادق علیه السلام از پدرانش علیهم صلوات الله روایت نموده است که امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: فقراء نزد رسول خدا (ص) آمده و عرض کردند: ‌ای رسول خدا! ثروتمندان دارائی دارند که بنده آزاد کنند، ولی ما نداریم؛ دارائی دارند که حج بروند، ما نداریم، دارائی دارند که صدقه بدهند، ولی ما نداریم؛ دارائی دارند که با آن جهاد کنند، ولی ما نداریم.

پیامبر صلوات‌الله‌علیه فرمود: هر کس صدبار تکبیر «الله‌اکبر» بگوید، از آزاد کردن صد بنده بالاتر است؛ و کسی که صدبار تسبیح «سبحان‌الله» بگوید، بالاتر از بردن صد شتر به حج است؛ و کسی که صدبار تمحید کند «الحمدالله» بگوید، بالاتر از بردن صد اسب با زین، دهنه و رکاب آن را درراه خداست؛ و کسی که صدبار «لا اله الا الله» بگوید، عمل او برتر از عمل سایر مردم است، مگر کسی که بیش از این بگوید. امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: این خبر به گوش ثروتمندان رسید. آنان ‌هم این اعمال را انجام دادند. فقراء دوباره خدمت پیامبر (ص) آمده و عرض کردند: ‌ای رسول خدا! آنچه فرمودی به گوش ثروتمندان رسید، آنان هم آن اعمال را انجام دادند. پیامبرJ فرمود: این‌ها احسان خداست و به هر کس بخواهد می­ دهد و احسان خداوند زیاد است.[8]

ب) امام صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا (ص) فرمود: زیاد بگوئید «سبحان‌الله و الحمدالله و لا اله الا الله و الله‌اکبر» زیرا بدون تردید این ذکرها در روز قیامت (باشکوه و عظمت خاص) می ­آیند، بدین گونه که عده ­ای (از فرشتگان) در جلو و عده‌ای در پشت سر آن‌ها و عده­ای دیگر در پشت سر این گروه حرکت می کنند و این‌ها باقیات‌صالحات هستند.[9]

ج) امام صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا (ص) روزی به یاران خود فرمود: آیا اگر لباس‌ها و ظرف‌هایتان را جمع و آن‌ها را روی‌هم بگذارید به آسمان خواهد رسید؟

گفتند: نه ای رسول خدا! آن حضرت(ص) فرمود: نمی­ خواهید چیزی به شما بگویم که ریشه ­اش در زمین و شاخه ­اش در آسمان باشد.

عرض کردند: چرا ای رسول خدا!

آن حضرت(ص) فرمود: هرکدام از شما بعد از نماز واجبش سی بار بگوید: «سبحان‌الله و الحمدالله ولا اله الا الله و الله‌اکبر». بدون شک ریشه این ذکرها در زمین و شاخه ­اش در آسمان است. (آثار این ذکرها این است که) این ذکرها از زیر آوار ماندن، با آتش سوختن، غرق شدن، افتادن در چاه، طعمه درندگان شدن، مرگ بد و حادثه ناگواری که در آن روز از آسمان، بر بنده خدا فرود می­ آید، جلوگیری می‌کند و این ذکرها باقیات‌صالحات است.[10]

د: امام باقر علیه السلام فرمود: کسی که بدون تعجب[11] «سبحان‌الله» بگوید، خداوند از این ذکر پرنده ­ای می ­آفریند که زبان و دو بال دارد و در میان تسبیح کنندگان خداوند تا روز قیامت از جانب او خداوند را تسبیح می‌کند. «الحمدالله و لا اله الا الله و الله‌اکبر» نیز همین‌طور است.[12]

وقتی انسان این روایات را در کنار روایاتی که صلوات را معادل تسبیح و تحمید و تهلیل و تکبیر و تقدیس قرار داده است، می­ گذارد. به این نتیجه می‌رسد که تمام آثار و برکات و ثواب‌هایی که این اذکار دارند صلوات هم نیز خواهد داشت. چون صلوات معادل و هم سنگ این اذکار است. یا به‌عبارت‌دیگر اگر از آثار سی بار بعد از نمازهای واجب گفتن «سبحان‌الله و الحمدالله و لا اله الا الله و الله‌اکبر»، این است که گوینده ذکر را، از زیر آوار ماندن، با آتش سوختن، غرق شدن، افتادن در چاه، طعمه درندگان شدن، مرگ بد و حادثه ناگواری که در آن روز از آسمان، بر بنده خدا فرود می ­آید جلوگیری می‌کند. و اگر این اذکار باقیات و صالحات است. از آثار صلوات هم قهرا خواهد بود.

[1]. سوره‌ی انبیاء، آیه‌ی 20.

[2]. سوره‌ی احزاب، آیه‌ی 56.

[3]. نهج الذکر،ج4،ص338،ح 2951، به نقل ازجمال الأسبوع،ص156؛ بحارالانوار،ج94،ص71،ح 66.

[4]. نهج الذکر،ج4،ص340،ح 2955، به نقل از تهذیب الاحکام،ج2،ص314،ح 1279.

[5]. نهج الذکر،ج4،ص340،ح 2956، به نقل از الکافی،ج3،ص322،ح 5؛ تهذیب الاحکام،ج2،ص299،ح 1206.

[6]. نهج الذکر،ج4،ص342،ح 2959، به نقل از عیون الاخبار الرضا،ج1،ص294،ح 52؛ امالیصدوق،ص132،ح 124.

[7].حکیم هندی، ال صللوات مفتاح حل المشکلات،ص78، به نقل از مستدرک الوسائل نوری،ج5،ص341، باب 31،ح 39.

[8]. شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال،ص25.

[9]. همان،ص27.

[10]. شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال،ص27.

[11]. بعضی از مواقع انسان وقتی از یک چیزی یا خبری تعجب می­کند از روی تعجب سبحان الله می­گوید. غرض روایت این است که اگر کسی از چیزی تعجب نکند و سبحان الله بگوید.

[12]. شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال،ص29.

خبر عجیب جبرئیل برای رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم

«عَن ابی‌عبدالله علیه السلام قالَ: قالَ رَسُولُ اللهِ صلی اللّه علیه و آله و سلم ذاتَ یومٍ لِأمیرالمُؤمِنینَ علیه السلام: اَلا اُبَشِّرُکَ؟

قالَ: بَلی بِاَبی اَنتَ وَ اُمّی! فَانَّک لَم تَزَل مُبَشِّراً بِکَلِّ خَیرٍ.

فَقالَ: أخبَرنی جَبرئیلُ آنِفاً بالعَجَب.

فَقال اَمیرالمُؤمِنینَ علیه السلام وَ مَاالَّذی اخبَرَکَ یا رَسُولَ الله؟

قالَ: اَخبَرَنی اَنَّ الرَّجُلَ مِن أمَّتی اِذا صَلّی عَلَی وَ أتبَعَ بِالصَّلاةَ عَلی اهل‌بیتی فُتِحَت لَهُ اَبوابُ السَّماءِ وَ صَلَّت عَلَیهِ المَلائِکَةُ سَبعینَ صَلاةً وَ اِنَّهُ لِلذَّنبِ حَطَاً ثُمَّ تَحاتَّ عَنهُ الذُّنُوبُ کَما تَحاتَّ الوَرَقُ مِنَ الشَّجرِ وَ یقوُل اللهَ تبارک‌وتعالی: لَبَّیکَ عَبدی وَ سَعدَیک یا مَلائِکَتی! اَنتُم تُصَلُّونَ عَلَیهِ سَبعینَ صَلاةً وَ اَنَا أُصَلِّی عَلَیهِ سَبعَ مِأةَ صَلاةٍ. فَاِذا صَلّی عَلَی وَ لَم یتبِع بِالصَّلاةِ عَلی اهل‌بیتی، کانَ بَینَها وَ بَینَ السَّماء سَبعوُنَ حِجاباً وَ یقوُلُ اللهُ جل‌جلاله لا لَبَّیکَ وَلا سَعدیکَ یا مَلائِکَتی! لا تُصعِدُوا دُعائَهُ اِلّا اَن یلحقَ بِالنَّبِی عِترَتَهُ فَلا یزالُ مَحجوُباً حَتّی یلحِقَ بی اهل‌بیتی».[1]

از امام صادق علیه السلام نقل‌شده که آن حضرت فرمود: روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از امیرالمؤمنین علیه السلام پرسیدند: آیا نمی­خواهی مژده­ ای به تو بدهم؟

آن حضرت جواب دادند: چرا، پدر و مادرم فدای تو باد. شما که همیشه مژده دهنده به همه خیرها هستی.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: چند لحظه پیش جبرئیل چیز عجیبی گفت.

امیرالمؤمنین علیه السلام پرسیدند: چه گفت ‌ای رسول خدا؟

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم جواب داد: جبرئیل گفت: به‌راستی‌که اگر مردی بر من صلوات بفرستد و بعد از آن بر اهل‌بیت من نیز صلوات فرستد، درهای آسمان برای او گشوده شده و فرشتگان هفتاد بار صلوات بر او می­فرستند. و به‌راستی‌که این عمل باعث ریختن گناهان است.

آنگاه همان‌گونه که‌برگ از درخت می­ ریزد گناهان او می­ ریزد و خدای تبارک‌وتعالی می ­فرماید: اجابت نمودم و کامروا و سعادتمند گشتی. فرشتگانم! شما هفتاد بار صلوات بر او می ­فرستید و من هفتصدبار بر او صلوات می­ فرستم.

ولی هنگامی‌که بر من صلوات فرستد و پس‌ از آن بر اهل‌بیتم صلوات نفرستد، بین آن صلوات و آسمان هفتاد حجاب است و خدای بزرگ می­ فرماید: تو را نپذیرفتم و سعادتمند و کامروا نگشتی.

فرشتگانم! دعای او را بالا نبرید مگر اینکه عترت پیامبر را در دعا به پیامبر ملحق سازد. و پیوسته این دعا بالا نمی ­رود تا زمانی که عترت من در دعا به من ملحق شوند.

نکات قابل‌استفاده از روایت:

1 ـ صلواتی مقبول درگاه الهی است که کامل باشد. یعنی صلوات فرستنده بگوید: «اللهم صل علی محمد و آل محمد». ولی صلوات اگر ناقص باشد یعنی صلوات فرستنده بگوید: «اللهم صل علی محمد»، و اهل‌بیت و خاندان اطهرش را بعد از نام پیامبر نیاورد مقبول نیست.

2 ـ اگر صلوات کامل باشد یعنی بگوید: «اللهم صل علی محمد و آل محمد» خدای سبحان خطاب به صلوات فرستنده می‌گوید: «لبیک عبدی و سعدیک». یعنی خداوند پاسخ صلوات فرستنده را می­ دهد و لبیک می‌گوید. و پس از لبیک می­ فرماید: کامروا و سعادتمند گشتی‌ای بنده من.

3 ـ اگر صلوات کامل باشد. در ازای صلواتِ فرستنده صلوات ملائکه هفتاد بار بر او می ­فرستد.

4 ـ اگر صلوات کامل باشد. در ازای صلوات فرستنده صلوات خداوند متعال هفتصد بار بر او صلوات می فرستد.

5 ـ اگر صلوات ناقص باشد. یعنی بعد از نام مبارک پیامبر و آل محمد را نگوید هفتاد حجاب بین صلوات و آسمان واقع می‌شود که مانع بالا رفتن صلوات می‌شود.

6 ـ اگر صلوات ناقص باشد. خداوند بر فرستنده این صلوات ناقص می‌گوید اجابت نکردم و تو سعادتمند نشدی و کامروا نگشتی.

7 ـ اگر صلوات ناقص باشد. خداوند متعال خطاب به ملائک خود می­فرماید: ‌ای فرشتگانم صلوات چنین شخصی را بالا نبرید.

شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال،ص336 و 338.

سیره رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در صلوات فرستادن

الف) سید بن طاووس در ضمن بیان حدیثی مفصل دعای اسماء حسنی خداوند فرمود: که در این دعا پس‌ازآنکه اسماء الهی را بیان می­دارد. می­فرماید:

«اَسئَلُکَ بِعِزَّةِ ذلِکَ الاِسمِ، اَن تٌصَلِّیَ عَلَی محمد وَ‌آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَن تَصرِفَ عَنّی جَمیعَ الآفاتِ وَ‌العاهاِت و الاَعراضِ وَ الاَمراضِ وَ‌ الخَطایا وَ الذُّنُوبِ...»^[1]

خدایا از تو سؤال می‌کنم به عزت آن نام که صلوات و درود فرستی بر محمّد و آل محمد و آنکه باز داری از من همه‌ی آفت‌ها و بلاها را و عارضه‌ها و بیماری‌ها را و خطایا و گناهان را...

ب) ازجمله دعاهای بسیار بزرگ‌مرتبه و شریف است که از پیامبر اکرم (ص) روایت‌شده است. این روایت را سلیمان بن ابراهیم از موسی بن یزید از انس بن اویس از علی بن ابیطالب علیه السلام نقل کرده است که آن حضرت فرمودند رسول اکرم (ص) فرمودند هرکسی خدای تعالی را به این نام‌ها بخواند حق‌تعالی دعای او را مستجاب می‌کند و قسم به‌حق کسی که مرا به‌راستی به پیامبری فرستاده است اگر این ­نامها ‌بر صفحه­ های آهن خوانده شود هر آینه گداخته می‌شود... پس رسول اکرم (ص) فرمودند: ‌ای سلمان خدای تعالی می­ آمرزد خواننده این دعا و اهل‌بیت او و سایر اهل بلد را و همۀ آن‌ها را ان‌شاءالله تعالی. این دعا، دعای جلیل­ القدر اسماء الله است. در این دعا که مشتمل بر اسماء الهی است. رسول خدا(ص) می­فرمایند:

«اللّهمَّ به‌حق هذِهِ‌الاَسماءِ عندَکَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آل مُحَمَّدٍ وَ اغفِرلی وَ ارحَمنی...»^[2]

خدایا به‌حق این نام‌هایی که در نزدت ثابت‌اند. بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا بیامرز و بر من رحم نما.

ج) سید بن طاووس دعایی را به نام دعای فرج رسول اکرم (ص) نقل می‌کند که مفصل و طولانی است. در آن دعا این­ چنین آمده است:

«بسم الله الرحمن الرحیم اللّهُمَّ اِنِّی اَسئَلُکَ یا اللهُ یا اللهُ یا اللهُ، یا مَن عَلا فَقَهَرَ، وَ یا‌ مَن بَطَنَ‌ فَخَبَرَ، وَ یا مَن نَظَرَ فَجَبَرَ، وَ یا مَن مَلَکَ فَقَدَر، وَ یا مَن عُبِدَ فَشَکَرَ، وَ یا مَن عُصِیَ فَغَفَرَ، ...» تا اینجا که می‌فرماید: «وَ بِأَسمائِکَ الحُسنی کُلِّها حَتّی انتَهی اِلَی اسمِکَ الاَعظَمِ الَّذی فَضَّلتَهُ عَلی جَمیعِ أَسمائِکَ، اَسئَلُکَ بِهِ، اَسئَلُکَ بِهِ، اَسئَلُکَ بِهِ، اَن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اَن تُیَسِّرَلی مِن اَمری ما اَخافُ عُسرَهُ...»^[3]

خدایا سؤال می­کنم تو را، ‌ای خدا، ‌ای خدا، ‌ای خدا، ‌ای کسی که عالی و بلندمرتبه است پس غلبه می‌کند، و‌ ای کسی که می­داند آنچه را که در خاطره‌ها پنهان است و خبر می­دهد، و‌ ای کسی که می­بیند و جبران می‌کند، و‌ ای کسی که مالک است پس تواناست. و ‌ای کسی که عبادت شده می‌شود پس جزا و ثواب میدهد. و‌ ای کسی که نافرمانی و عصیان شده و می‌شود پس می­آمرزد....

و به‌حق نام‌هایت که نیکوست همه آن‌ها. تا آنکه رسیده است به نام بزرگت که از همه بزرگ‌تر است. و آن نام بزرگت را بر همه نام‌هایت فضیلت و ترجیح داده­ ای، سؤال می­کنم تو را به‌حق آن نام، سؤال می­کنم تو را به‌حق آن نام، سؤال می­کنم تو را به‌حق آن نام، که صلوات و درود فرستی بر محمد و آل محمد. اینکه آسان­ گردانی برایم آنچه را که از دشواری آن می­ترسم.

د) سید بن طاووس در بیان حرزهای رسول اکرم (ص) پس‌از آنکه سند این روایت را نقل می‌کند می‌گوید: امام موسی بن جعفر بن محمدالصادق از پدر بزرگوارش از جدّه (علیهم­ صلوة الله) که رسول خدا (ص) به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: ‌ای علی هرگاه امری تو را به هول انداخت که نوعی از آن بترسی. یا شدت و سختی بر تو فرود آمد. این حرز را بخوان:

«اَللّهُمَّ اِنّی اَسئَلُکَ به‌حق مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اَن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَن تُنجِیَنی مِن هذَا الغَمِّ»^[4]

خدایا به‌درستی که از تو سؤال می­کنم به‌حق محمد و آل محمد. اینکه صلوات و درود فرستی بر محمد و آل محمد و اینکه خلاص کنی مرا از این غم.

هـ) در روایتی چنین آمده است. که حضرت فاطمه (صلوات الله علیها) فرمود: پیامبر خدا (ص) وقتی داخل مسجد می‌شد می‌فرمود:

«بِسمِ اللهِ. اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اغفِرلی ذُنُوبی، ‌وَ افتَح لی اَبوابَ رَحمَتِک».

به نام خدا. خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست. و گناهان مرا بیامرز، و درهای رحمتت را به روی من بگشای

و وقتی از مسجد خارج می‌شد و می‌گفت:

«بِسمِ اللهِ. اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اغفِرلی ذُنُوبی، ‌وَ افَتَح لی ابوابَ‌فَضلِکَ».^[5]

به نام خدا. خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست، و گناهان مرا بیامرز و درهای فضل و کرمت را به روی من بگشای

و) امام باقر علیه السلام فرمودند: رسول خدا (ص) وقتی از تشهد و سلام نماز فارغ می‌شدند چهار زانو می‌نشستند و دست راستش را بر سر می‌نهادند و می فرمودند:

«بِسمِ اللهِ الَّذِی لا اِله اِلّا هُوَ عالِمُ الغَیبِ وَ‌الشَّهادَةِ الرّحمنُ الرَّحیمُ، صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ‌آلِ مُحمَّدٍ، وَ أذهَب عَنِّی الهَمَّ و الحُزنَ».^[6]

به نام خداوندی که جز او خدایی نیست، خدایی که دانای پنهان و آشکار، و بخشنده و مهربان است، خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست و غم و اندوه را از من دور ساز.

ز) امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: رسول خدا (ص) حسن و حسین علیهما السلام را با این کلمات تعویذ می‌کرد و دستور می‌داد اصحابش را نیز (خود و اولادشان را) با آن تعویذ کنند:

«بِسمِ‌اللهِ‌الرحمن الرحیم، اُعیذُ نَفسی وَ دینی وَ‌ اَهلی وَ مالی وَ وَلَدی وَ خَواتیمَ عَمَلی وَ ما رَزَقَنی رَبّی وَ خَوَّلَنی، بِعِزَّةِ الله وَ عَظَمَةِ اللهِ وَ جَبَرُوتِ اللهِ وَ سُلطانِ اللهِ وَ رَحمَةِ اللهِ وَ‌رَأفَةِ اللهِ وَ غُفرانِ اللهِ وَ قُوَّةِ اللهِ وَ قُدرَةِ اللهِ، وَ بآلاءِ اللهِ وَ‌بِصَنِع اللهِ وَ بِاَرکانِ‌اللهِ وَ بِجَمعِ اللهِ عزوجل، وَ بِرَسولِ اللهJ وَ قُدرَةِ اللهِ عَلی مایَشاءُ، مِن شر السَّامَّةِ وَ‌ الهامَّةِ، وَ ِن شر الجِنِّ وَ‌الاِنسِ، وَ مِنِ شر مادَبَّ فی الاَرضِ، وَ مِن شر ما یَخرُجُ مِنهَا، وَ مِن شر ما یَنزِلُ مِنَ السَّماءِ وَ ما یَعرُجُ فیها، وَ مِن شر کُلِّ دابَّةٍ رَبّی آخِذٌ بِنا صِیَتِها، اِنَّ رَبّی عَلی صِراطٍ مُستَقیمٍ، وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیئیٍ قَدیرٌ، وَ لا حَولَ وَ لا قُوَّةَ اِلّا بِاللهِ العَلِیِّ العَظیم، وَ صلی‌الله عَلَی سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ».^[7]

به نام خداوند بخشنده‌‌ی مهربان، جان و دین و اهل و مال و اولاد و عاقبت به کار و آنچه را که پروردگارم روزی من ساخته و به من بخشیده است، همه را در پناه عزت و عظمت و جبروت و سلطنت و رحمت و رأفت و مغفرت و قوت و قدرت خدای متعال قرار داده و به نعمت‌ها و احسان و ارکان و الفت خدا و به رسول خدا (ص) و قدرت خدا که بر هر چه خدا بخواهد نافذ است سپردم، از شر حیوان زهردار و بی‌زهر، از شر جن و انس، و از شر آنچه در دل زمین حرکت می‌کند و آنچه از آن بیرون می‌آید، و از شر آنچه از آسمان فرود می ­آید و آنچه به آن بالا می­رود و از شر هر جانداری که زمامش به دست پروردگارم می­باشد، که همانا پروردگارم بر راه راست است و او بر همه‌چیز تواناست، و هیچ توانائی و نیرویی بر ترک و عمل نیست جز به خدای والا و بزرگ، و درود خدا بر سرور و آقایمان محمد و آل محمد باد.

ح) امام صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا (ص) وقتی از امری محزون می­گشت این دعا را می­خواند، و به آن، دعای فرج گفته می­شد.

«اللهمّ احرُسنی بعینک الّتی لا تنام، و اکنِفنی بِرُکنِکَ الَّذی لا یُرامُ، وَ ارحَمنی بِقُدرَتِکَ عَلَیَّ، وَ‌لا اُهلَکُ وَ انتَ رَجائی. فَکَم مِن نِعمَةٍ اَنعَمتَ بِها عَلَیَّ قَلَّ لها شُکری، وَ کَم مِن بَلِیَّةٍ ابتَلَیتَنی قَلَّ لَکَ‌ بِها صَبری. فَیا مَن قَلَّ عِندَ نِعمَتِهِ شُکری فَلَم یَحرِمنی، وَ یا مَن قَلَّ عِندَ بِلِیَّتِهِ صَبری فَلَم یَخذُلنی، وَ یا مَن رَآنی عَلَی الخَطایا فَلَم یَفضَحنی، اَسأَلَکَ اَن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ».

«اَللّهُمَّ اَعِنّی عَلی دینی بِالدُّنیا، وَ عَلَی الآخِرَةِ بِالتَّقوی، وَ احفَظنی فیها غِبتُ عَنهُ، وَ لاتَکِلنی اِلی نَفسی فیما حَضَرتُهُ. یا مَن لا یَضُرُّهُ الذُّنوبُ. وَلا تَنقُصُهُ المَغفِرَةُ، هَب لی ما لا یَنقُصُکَ، وَ اغفِرلی مالا یَضُرُّکُ، اِنَّکَ رَبٌّ وهاب. اَسئَلُکَ فَرَجاً قَریباً، وَ صَبراً جَمیلاً، وَ رِزقاً واسِعاً، وَ العافِیَةَ مِن جَمیع البَلاءِ، وَ شُکرَ العافِیَةِ».^[8]

خدایا با دیده ­ات که هرگز به خواب نمی­رود مرا پاسداری کن، و با ستون محکمت که هرگز خراب نمی ­شود نگاهم دار، و به قدرتت بر من رحم کنف و با امیدی که به تو دارم مبادا هلاک شوم. چه بسیار نعمت­هایی به من کرامت فرمودی که در برابرش شکرگزاری مناسبی نکردم، و چه ابتلائاتی بر من وارد ساختی که در برابر آن‌ها صبر و بردباری درستی ننمودم. پس ای خدایی که در برابر کفران نعمت محرومم نکردی، و‌ ای خدائی که در مقابل کم‌صبری در بلایت خوارم نساختی و‌ای خدایی که مرا بر انجام گناهان بی­ باک یافتی و رسوایم ننمودی، از تو می­خواهم که بر محمد و آل محمد درود بفرستی.

خدایا، دنیا را وسیلۀ اعانت بر دینم قرار ده، و پرهیزکاری را موجب سعادت آخرتم نما، آنچه به من کرامت کردی و فعلاً از من غایب است همه را نگهداری کن، و در حفظ آنچه به من مرحمت کردی و در نزدم حاضر است به خود وا مگذار.‌ ای کسی که گناهان به او ضرری نمی­ رساند. و آمرزش خطاهای بندگان از او چیزی نمی­ کاهد، آنچه را که چیزی از تو نمی­ کاهد به من ارزانی دار، و آنچه را برایت ضرری ندارد بر من ببخش، که تو پروردگار بخشنده­ ای. از تو گشایشی نزدیک، صبری نیکو، رزقی وسیع، عافیت از همۀ بلایا و شکر در برابر عافیت را مسألت دارم.

 

[1]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص148 تا 150.

[2]. سید بن طاووس، مهج­الدعوات و منهج­العنایات،ص176 تا 178.

[3]. سید بن طاووس، مهج­الدعوات و منهج­العنایات،ص172 تا 175.

[4]. سید بن طاووس، مهج­الدعوات و منهج­العنایات،ص9 و 10.

[5]. علامه طباطبائی، سنن النبی،ص165.

[6]. علامه طباطبائی، سنن النبی،ص172.

[7]. علامه طباطبائی، سنن النبی،ص191 و 192.

[8]. علامه طباطبائی، سنن­النبی،ص193 و 194.

سیره حضرت فاطمه زهرا (سلام الله و صلواته علیها) در صلوات فرستادن

سیره این بانوی بزرگوار و سیدۀ نساء عالمیان بر این بوده که هرگاه دست به دعا برمی­داشتند و به راز و نیاز می­پرداختند، پس از حمد و ثنای الهی در ابتدا دعا و راز و نیاز و یا در ضمن دعا بر محمد و آل محمد صلوات می­فرستادند که ما در اینجا به چند نمونه که سید بن طاووس این مرد جلیل­ القدر که مؤید آقا امام زمان (عج) بوده و در کتاب خود نقل کرده است، اشاره می‌نماییم. و از آنجا که روایت گر چه مفصل است ولی چون بسیار جالب است تمام روایت را نقل می‌نماییم.

الف) سید بن طاووس می‌گوید: روایت‌شده است از شیخ علی بن عبدالصمد که نقل نموده از جد خود آنکه خبر داده به من ابوالحسن فقیه رحمت‌الله که حکایت کرد از برای ماسید و عالم ابوالبرکات علی حسین حسنی جوزی، که خبر داده ما را شیخ ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه فقیه قمی، از حسن بن محمد بن سعید کوفی که حکایت نموده برای ما فرات­ بن ابراهیم که نقل نمود از برای ما جعفر بن محمد بن بشرویه قطّان و او نقل نموده از محمد بن ادریس بن سعید انصاری، که خبر دادند ما را داود بن رشید و ولید بن شجاع و آن دو روایت نمودند از عاصم و او از عبدالله ­بن سلمان فارسی، از پدر خود سلمان فارسی که فرمود: رحلت رسول خدا (ص) بقدری برای من جانگداز بود و حزن و اندوه مرا فراگرفته بود که تا ده روز از خانه بیرون نیامدم. پس وقتی ده روز بعد از رحلت رسول خدا (ص) از خانه بیرون آمدم. به خدمت حضرت علی­ بن ابیطالب علیه السلام پسر عمّ رسول خدا صلی الله علیه و آله رسیدم.

حضرت علی­ علیه السلام فرمودند: ‌ای سلمان از ما دوری نموده ­ای و به نزد ما نمی ­آیی؟

سلمان فارسی می‌گوید: در جواب عرض کردم: ‌ای حبیب من ای ابالحسن، از شخصی مثل شما چگونه میتوان دوری کرد. بلکه حزن و اندوه من از برای رحلت رسول خدا (ص) مانع شده بود و نگذاشت که در این چند روز به خدمت شما بزرگوار برسم.

آنگاه امیر مؤمنان علیه السلام فرمودند: ‌ای سلمان! برو به منزل فاطمه (صلوات ­الله علیها) که بسیار مشتاق دیدن تو است، می­خواهد تحفه ­ای به تو بدهد. آن‌هم از تحفه‌هایی که از بهشت برای فاطمه آمده است.

سلمان می‌گوید: وقتی من این سخن را از حضرت علی علیه السلام شنیدم با حالت سؤال از حضرت علی پرسیدم، مگر بعد از رحلت رسول خدا (ص) برای فاطمه (صلوات ­الله علیها) تحفه هم می ­آید؟

حضرت علی علیه السلام فرمودند: بلی، دیروز از بهشت برای فاطمه (صلوات ­الله علیها) تحفه‌ای آمده است. سلمان می‌گوید: به‌سرعت بسیار شتافتم و به دولت‌خانۀ فاطمه زهرا (صلوات الله علیها) رفتم. حضرت زهرا را دیدم که نشسته و پارچه عبائی بر خود پیچیده که اگر سرخود را می­پوشانید، پاهای مبارکش بازمی‌ماند و اگر پاهای مبارکش را می‌پوشانید. فرق مبارکش ظاهر می­شد.

سلمان می‌گوید: حضرت زهرا (صلوات ­الله علیها) وقتی نظر مبارکش به من افتاد، سر و روی خود را پوشانیده و فرمودند: ‌ای سلمان! بعد از فوت پدرم، رسول خدا (ص) از ما دوری اختیار کرده ­ای.

سلمان می‌گوید: در جواب عرض کردم: حاشا که من از شما دوری جویم ای حبیبۀ من!

حضرت فاطمه (صلوات­ الله علیها) فرمودند: خوش‌آمدی. بنشین و خوب گوش بده و متوجه باش که چه می­گویم. سپس فرمودند: دیروز در همین موضع نشسته بودم درحالی‌که درب خانه را بسته بودم و با خود در فکر بودم، که بعد از رسول خدا (ص) وحی الهی از ما قطع‌شده و دیگر فرشتگان به منزل ما نمی­ آیند و تردد نمی­کنند، در این فکر و خیال بودم که دیدم در خانه گشوده شد، بدون آنکه کسی آن را باز کند. سپس دیدم سه نفر دختر داخل خانه شدند، که در حسن و جمال و لطافت و تازگی صورت و خوش‌بویی آن‌ها، هیچ بیننده ­ای مثل آن‌ها ندیده بود. وقتی آن‌ها را دیدم متوجه گردیده و به آن‌ها مهربانی نمودم. سپس گفتم قسم می­دهم شما را به پدرم رسول ­الله (ص) که بگوئید از اهل مدینه­ اید یا از اهل مکه؟

گفتند: ‌ای دختر رسول خدا (ص) ما نه از اهل مدینه و نه از اهل مکه و نه از اهل روی زمینیم، بلکه کنیزانیم از اهل حورالعین، از دارالسلام بهشت و پروردگار عالمیان ما را به‌سوی تو، ‌ای دختر رسول خدا (ص) فرستاده است. و ما مشتاق دیدارت بودیم.

فاطمه زهرا، (صلوات ­الله علیها) فرمود: سپس من از یکی از آن‌ها که گمان می­کردم بزرگ‌تر بود پرسیدم نامت چیست؟

گفت: مقدودة.

فاطمه زهرا (صلوات­ الله علیها) می‌گوید، گفتم: چرا نام تو را مقدوده گذاشته ­اند؟

گفت: به خاطر آنکه خدای متعال مرا برای مقداد بن اسود کندی، مصاحب رسول خدا (ص) آفریده است.

فاطمه زهرا (صلوات ­الله علیها) فرمود: سپس از دیگری پرسیدم که نام تو چیست؟

گفت: ذرّه.

فاطمه زهرا (صلوات­ الله علیها) فرمود: چرا نام تو را ذرّه گذاشته­ اند و حال‌آنکه تو در نظر من بزرگی؟

گفت: به خاطر آنکه خدای تبارک‌وتعالی مرا برای ابوذر غفاری مصاحب رسول خدا (ص) آفریده است.

فاطمه زهرا (صلوات ­الله علیها) فرمود: سپس از سوّمی پرسیدم که نام تو چیست؟

گفت: سَلْمی.

فاطمه زهرا (صلوات­ الله علیها) فرمود: چرا نام تو را سلمی گذاشته ­اند؟

گفت: به خاطر آنکه خدای متعال مرا برای سلمان فارسی خادم پدرت رسول خدا (ص) آفریده است.

سلمان می‌گوید: سپس حضرت زهرا (صلوات ­الله علیها) فرمود: آن سه دختر برایم مقداری رطبت و خشکنانج^[1] بزرگ که از برف سفیدتر و از مشک اذفر خوش­بوتر بود.

سلمان فارسی می‌گوید: سپس حضرت زهرا (صلوات ­الله علیها) از آن رطب­ ها یک‌دانه به من دادند و فرمودند: امشب با این افطار کن و فردا دانه این رطب را بیاور.

سلمان می‌گوید: من آن رطب را گرفته و از خانۀ حضرت فاطمه (صلوات­ الله علیها) بیرون آمدم (و به‌طرف خانه ­ام راه افتادم) در بین راه به هر شخصی از اصحاب آن حضرت برخورد می­کردم از من میپرسیدند: که‌ ای سلمان با خود مشک داری؟ من در جواب می‌گفتم: بلی، سلمان فارسی می‌گوید: وقت افطار شد. من به آن رطب افطار کردم امّا متوجه شدم که آن رطب اصلاً دانه ندارد. لذا روز بعد وقتی به خدمت حضرت زهرا (صلوات­ الله علیها) رسیدم. عرض کردم: دیشب طبق فرمودۀ شما با آن رطب افطار کردم ولی متوجه گردیدم که آن رطب اصلاً دانه ندارد

حضرت فاطمه زهرا (صلوات­ الله علیها) فرمودند: چگونه آن رطب دانه داشته باشد. و حال‌آنکه آن رطب از درختی است که خدای متعال به‌واسطۀ دعایی که پدرم رسول خدا (ص) به من تعلیم فرموده، و من هر صبح و شام، مداومت به آن کلمات می­نمایم، در دارالسلام بهشت غرس (کاشته) کرده است.

سلمان فارسی می‌گوید، گفتم: ‌ای سیدۀ نساء عالمیان! این کلمات را هم به من تعلیم نما. حضرت زهرا (صلوات ­الله علیها) فرمودند: اگر مداومت نمائی به این کلمات. خدای تعالی تو را از علت تب نگاه می­دارد. مادام که در دنیا باشی.

سلمان فارسی می‌گوید: فاطمه زهرا (صلوات­ الله علیها) این حرز را تعلیم من فرمودند:

«بِسمِ ‌اللهِ ‌الرَّحمنِ ‌الرَّحیمِ، بِسم‌اللهِ النُّورِ، بِسم‌ِ اللهِ نُور النُّورِ، بِسمِ ‌اللهِ نُورَ عَلی نُورَ، بِسم ِاللهِ الَذی هُوَ مُدَبِّرُ الاُمُورِ، بِسمِ اللهِ الَّذی خَلَقَ النُّورَ مِنَ النَّورِ، اَلَحَمدُ للّلهِ الَّذی خَلَقَ النُّورِ مِن النَّورِ، وَ اَنزَلَ النُّورِ عَلی الطُّورِ، فی کِتابِ مَسطُورٍ، فی رِقّ ٍ مَنشُورِ، بِقَدَرِ مَقدُورِ، عَلی نَبِی ٍمَحبُورِ، اَلحَمدُللّلهِ الَّذی هُوَ بِالعِزِّ مَذکُورِ، وَ بِالفَخرِ مَشهُورَ، وَ عَلی السَّرّاءِ وَ الضّرّاءِ مَشکُور: وَ صلی‌الله عَلی سَیدِنا مُحَمَّدِ وَ آلِهِ الطاهِرینَ»^[2]

به نام خداوند بخشنده مهربان، به نام خدائی که نور است، به نام خدائی که نور است، به نام خدائی که نور بالای نور است، به نام خدائی که تدبیر کنندۀ امور است، به نام خدائی که نور را از نور خلق فرمود، سپاس خدائی را که نور را از نور آفرید، و نور را بر طور نازل فرمود، در کتاب نوشته‌شده، در صحیفه ­ای از پوست متفرق، به‌اندازۀ لازم بر پیامبر نیکو خصال، سپاس خدای را که پیامبرش به عزت و بزرگی مذکور است، و به مباهات مشهور و در حال خوشحالی و ناخوشی شاکر خداست، خدایا صلوات و درود بر محمد سید و آقای ما و آل پاک محمد بفرست.

سپس سلمان می‌گوید: من این حرز را یاد گرفتم و قسم به خدا که این حرز را به بیشتر از هزار کس از اهل مدینه و مکه آموختم، که همگی آزار تب داشتند. به برکت خواندن این دعا همه شفا یافتند به اذن خدای متعال.

از این روایت به‌وضوح می­توان استفاده کرد که سیره فاطمه زهرا (صلوات­ الله علیها) بر این بوده که در دعاهایش صلوات بر محمد و آل محمد می­فرستادند. و چه ­بسا این را به دیگران هم می ­آموختند.

ب) سید بن طاووس می‌گوید: روایت‌شده است که آن حضرت یک روزی به دیدن پدر بزرگوار خود رفتند. پس آن حضرت فرمودند: آیا می­خواهی هدیه­ ای و توشه ­ای به تو دهم؟

حضرت فاطمه (صلوات­ الله علیها) گفتند: بلی. آن حضرت فرمودند: این دعا را بخوان.

«اَللّهمَّ رَبَّنا وَ‌رَبَّ کُلِّ شَیئٍ، مُنزِلَ التَّوراتِ و الاِنجیل و الفرقانِ، فالقَ الحَبِّ و النَّوی، اَعوذُبِکَ مِن شر کُلِّ دابَّةٍ أَنتَ آخِذٌ بِناصِیَتِها، أَنت الاَوَّلُ فَلَیسَ قَبلَکَ شَیئٌ، وَ أَنتَ الآخِرُ فَلَیسَ بَعدَکَ شَیئیٌ وَ اَنتَ‌الظَّاهِرُ فَلَیسَ فَوقَکَ شَیئیٌ، وَ اَنتَ الباطِنُ فَلَیسَ دُونکَ شَیئٌ، صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ عَلی اهل‌بیتهِ عَلَیهِ وَ عَلَیهِمُ السَّلامُ، وَ اقضِ عَنِّی الدَّینَ، وَ اَغیِنی مِنَ الفَقرِ، وَ یَسِّرلی کُلَّ الاَمرِ، یا اَرحَمَ الراحِمینَ».^[3]

خداوندا پروردگار ما و پروردگار هر چیزی، ‌ای نازل کنندۀ تورات و انجیل و قرآن، ‌ای شکافندۀ دانه و هسته، پناه می­برم به تو از شر هر حرکت‌کننده‌ای که تو گرفته ­ای پیش سر او را، تو پیش از همه‌ چیزی، پس چیزی پیش از تو نیست، و تویی بعد از همه­ چیز پس چیزی بعد از تو نیست، و تویی ظاهر و آشکار، پس فوق تو و بالای تو چیزی نیست، و تویی دانا به امور پنهان، پس غیر تو چیزی نیست، صلوات و درود بر محمد و اهل‌بیتش فرست که بر او و خاندانش سلام باد، و ادا کن از من قرض مرا و بی ­نیاز گردان مرا از درویش و فقر و آسان گردان برایم هر کاری را، ‌ای رحم کننده‌ترین رحم کنندگان.

این روایت بیان­گر این است که سیرۀ فاطمه­ زهرا (صلوات ­الله علیها) بر این بود که همواره در دعاهایشان صلوات بر محمد و آل محمد می­ فرستاده اند.

ج) سید بن طاووس می‌گوید: روایت‌شده است شخصی در شهر شام، مدّت طولانی محبوس بوده و در شدّت آزار بود. شبی در عالم خواب دید که حضرت زهرا (صلوات ­الله علیها) آمد و به او فرمود: این دعا را بخوان. پس آن شخص دعا را یاد گرفت و وقتی بیدار شد، دعا را خواند و از زندان به‌زودی آزاد شد. این دعا معروف است به دعای حضرت زهرا (صلوات­ الله علیها) در خلاصی از حبس؛ دعا از این‌قرار است.

«اللَّهُمَّ به‌حق الْعَرْشِ وَ مَنْ عَلَاهُ وَ به‌حق الْوَحْیِ وَ مَنْ أَوْحَاهُ وَ به‌حق النَّبِیِّ وَ مَنْ نَبَّأَهُ وَ به‌حق الْبَیْتِ وَ مَنْ بَنَاهُ یَا سَامِعَ کُلِّ صَوْتٍ یَا جَامِعَ کُلِّ فَوْتٍ یَا بَارِئَ النُّفُوسِ بَعْدَ الْمَوْتِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ اهل‌بیتهِ وَ آتِنَا وَ جَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فِی مَشَارِقِ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبِهَا فَرَجاً مِنْ عِنْدِکَ عَاجِلًا بِشَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُکَ وَرَسُولُکَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَى ذُرِّیَّتِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً کَثِیراً».^[4]

بنام خداوند بخشنده مهربان خداوندا به‌حق عرش و کسی که آن را بلند کرده است، و به‌حق وحی و کسی که آن را فرستاده است و به‌حق پیامبر و کسی که او را پیامبر کرده است، و به‌حق خانۀ کعبه و کسی که آن را ساخته است، ‌ای شنوای هر صوت و آواز، ‌ای جمع کنندۀ هر فوت‌شده‌ای، ‌ای آفرینندۀ مردم و انسان‌ها پس از مرگ، بر محمد و اهل‌بیتش صلوات فرست، به همه مؤمنین و مؤمنات چه در مشرق زمین و چه در مغرب زمین باشند گشایشی و فرجی از جانب خود به‌زودی عنایت فرما، به سبب و واسطه شهادت به لا اله الا الله و اینکه محمد بنده و رسول توست. خدایا بر محمد و بر اولاد محمد که از پاکان و پاکیزگان‌اند صلوات فرست و هم­چنین بر آن‌ها درود فرست درودی بسیار.

از مجموع روایات بیان‌شده استفاده می‌شود که سیره حضرت فاطمه زهرا (صلوات ­الله علیها) بر این بوده که در دعاها و راز و نیازهایشان صلوات بر محمد و آل محمد می­فرستاده اند. منتهی در بعضی از جاها صلوات بر محمد و آل محمد تعبیر شده و در بعضی از جاها صلوات بر محمد و اهل‌بیت محمد تعبیر شده و در بعضی از جاها هم صلوات بر محمد و ذریه محمد تعبیر شده است. و نیز از بعضی روایات این استفاده هم می‌شود که سیرۀ حضرت فاطمه زهرا (صلوات ­الله علیها) بر این بوده که علاوه بر صلوات بر محمد و آل محمد، سلام بر محمد و آل محمد هم کرده است.

 

[1]. (خشکنانج) معرّب خشکنانک است. خشکنانک: نانی است که با آرد و روغن و شکر می­پزند. فرهنگ فارسی دکتر محمد معین.

[2]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص13 تا 16.

[3]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص260.

[4]. سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العنایات،ص261.