علی بن فضل الله شوشتری

«عَن اِبن نَباتَه قالَ: سَمِعتُ اِبن عَبّاسٍ یقوُلُ: قالَ رَسُولُ الله صلی الله علیه و آله و سلم ذِکرُ اللهِ عزوجل عِبادَةٌ، وَ ذِکری عِبادَةٌ، وَ ذِکرُ عَلِی عِبادَةٌ، وَ ذِکرُ الأئِمَّةِ مِن وُلِدِه عِبادَةٌ».[1]

از ابن نباته روایت‌ شده است که گفت: شنیدم که ابن عباس می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: ذکر خدای عزوجل عبادت است و ذکر من عبادت است، و ذکر علی علیه السلام عبادت است، و ذکر ائمه هدی از فرزندان علی علیهم‌ السلام عبادت است.

«عن ابی بصیر قال: قال ابوجعفرعلیه السلام  اِنَّ ذکرنا من ذکر الله، و ذکر عدونا من ذکر الشیطان».[2]

از ابو بصیر روایت‌شده است که گفت: امام باقر علیه السلام فرمود: به‌درستی و تحقیق که ذکر ما و یاد ما ذکر و یاد خداست، و ذکر و یاد دشمنان ما از ذکر شیطان است.

با دقت و تعمق و تدبر در این دو روایت، در نگاه اوّل چند نکته­ لطیف و ظریفی به دست می ­آید که بیانش خالی از لطف نیست:

الف) ذکر و یاد محمد و آل محمد، ذکر و یاد خداست.

ب) ذکر و یاد دشمنان محمد و آل محمد و ذکر و یاد شیطان است.

ج) وقتی به فرموده­ رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ذکر خدا عبادت شد، قهراً ذکر و یاد محمد و آل محمد هم عبادت خواهد بود.

د) ذکر صلوات، یک ذکر جامعی است که هم ذکر خدا را در برگرفته است و هم ذکر رسول خدا را و هم ذکر علی و اولاد معصومش صلوات الله علیهم را در برگرفته است.

هـ) نتیجتاً، ذکر شریف صلوات عبادت است.

و) وقتی به فرموده­ رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم ذکر خدا به تنهائی عبادت شد، یا ذکر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به تنهائی عبادت شد، و ذکر علی علیه السلام به تنهائی عبادت شد، و هم‌چنین وقتی ذکر اولاد معصوم علی بن ابیطالب علیهم‌السلام به تنهائی عبادت شد، و از طرفی هم معلوم گردید که ذکر شریف صلوات یک ذکر جامعی است که هم ذکر خدا و رسول خدا و علی و اولاد علی را در بر می‌گیرد. پس می­ توان نتیجه گرفت که ذکر صلوات یک عبادت جامعی است. و الله العالم.