علی بن فضل الله شوشتری

سیرۀ امام سجاد علیه السلام بر این بود که در دعاها و مناجاتهایشان صلوات بر محمد و آل محمد میفرستادند. که به‌عنوان نمونه به چند مورد اشاره می‌شود.

الف) سید بن طاووس دعاهای امام سجاد علیه السلام را که بیان می‌کند می‌گوید یکی از دعاهای آن حضرت علیه­ السلام این دعاست که برای امور بسیار مهم خوانده می‌شود. در این دعا امام سجاد علیه السلام این‌چنین صلوات می­فرستند.

«... وَ‌بِأَسمائِکَ المُقَدَّساتِ المُکَرَّماتِ المَخزُوناتِ المَکنُوناتِ فی عِلمِ الغَیبِ عِندَکَ، اَسئَلُکَ بِذلِکَ کُلِّهِ، اَن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ...»^[1]

و به‌ حق نام‌هایت که پاکیزه و تعظیم شده­ اند سپرده‌شده و پنهان شده‌اند در علم پنهان نزد تو هستند. سؤال می­کنم تو را به‌حق تمام این نام‌ها. که بر محمد و آل محمد صلوات فرستی...

ب) سید بن طاووس دعای دیگری از امام سجاد علیه السلام نقل می‌کند که آن حضرت در آن دعا این ­چنین صلوات می­فرستند:

«... وَ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ‌ آلِ مُحَمَّدٍ صَلوةَ المُرسَلینَ وَ‌الصِّدّیقینَ وَ الصّالِحینَ، صَلوةً‌ لا یَقدِر عَلی اِحصائِها غَیرُکَ...»^[2]

خدایا بر محمد و آل محمد صلوات و رحمت فرست صلواتی و رحمتی را که بر مرسلین و صدیقین و صالحین فرستاده ­ای، صلواتی که کسی قادر بر شماره‌ آن نباشد جز تو....

ج) امام سجاد علیه السلام در آخر دعای 44 صحیفه سجادیه چنین صلوات می فرستند.

«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فی کُلِّ وَقتٍ وَ کُلِّ اَوانٍ وَ علی کُلِّ حالٍ عَدَدَ ما صَلَّیتَ عَلی مَن صَلَّیتَ عَلَیهِ وَ‌اَضعافَ ذلِکَ کُلِّهِ بِالأَضعافِ الَّتی لا یُحصیها غَیرُکَ، إنَّکَ فَعّالٌ لِما تُریدُ».^[3]

خدایا بر محمد و آل محمد درود و صلوات فرست و در هر هنگام و هر زمان، و بر هر حال به شمارۀ صلوات و درودی که فرستاده ­ای، و بر هر که درود و صلوات فرستاده ­ای، و چندین برابر همۀ آن‌ها به چندین برابری که جز تو آن‌ها را نمی­تواند شمارد، زیرا تو هر چه بخواهی به‌جا آورنده ­ای.

د) امام سجاد علیه السلام در دعای خود روز عرفه که دعای 47 صحیفه سجادیه است صلوات بسیار مفصلی بر محمد و آل محمد می­فرستند که عبارت است از:

«رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ، الْمُنْتَجَبِ الْمُصْطَفَى الْمُکَرّمِ الْمُقَرّبِ، أَفْضَلَ صَلَوَاتِکَ، وَ بَارِکْ عَلَیْهِ أَتَمّ بَرَکَاتِکَ، وَ تَرَحّمْ عَلَیْهِ أَمْتَعَ رَحَمَاتِکَ، رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً زَاکِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ أَزْکَى مِنْهَا، وَ صَلّ عَلَیْهِ صَلَاةً نَامِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ أَنْمَى مِنْهَا، وَ صَلّ عَلَیْهِ صَلَاةً رَاضِیَةً لَا تَکُونُ صَلَاةٌ فَوْقَهَا، رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً تُرْضِیهِ وَ تَزِیدُ عَلَى رِضَاهُ، وَ صَلّ عَلَیْهِ صَلَاةً تُرْضِیکَ و تَزِیدُ عَلَى رِضَاکَ لَهُ، وَ صَلّ عَلَیْهِ صَلَاةً لَا تَرْضَى لَهُ إِلّا بِهَا، وَ لَا تَرَى غَیْرَهُ لَهَا أَهْلًا، رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً تُجَاوِزُ رِضْوَانَکَ، وَ یَتّصِلُ اتّصَالُهَا بِبَقَائِکَ، وَ لَا یَنْفَدُ کَمَا لَا تَنْفَدُ کَلِمَاتُکَ. رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تَنْتَظِمُ صَلَوَاتِ مَلَائِکَتِکَ وَ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ وَ اهل طَاعَتِکَ، وَ تَشْتَمِلُ عَلَى صَلَوَاتِ عِبَادِکَ مِنْ جِنّکَ وَ إِنْسِکَ وَ اهل إِجَابَتِکَ، وَ تَجْتَمِعُ عَلَى صَلَاةِ کُلّ مَنْ ذَرَأْتَ وَ بَرَأْتَ مِنْ أَصْنَافِ خَلْقِکَ، رَبّ صَلّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُحِیطُ بِکُلّ صَلَاةٍ سَالِفَةٍ وَ مُسْتَأْنَفَةٍ، وَ صَلّ عَلَیْهِ وَ عَلَى آلِهِ، صَلَاةً مَرْضِیّةً لَکَ وَ لِمَنْ دُونَکَ، وَ تُنْشِئُ مَعَ ذَلِکَ صَلَوَاتٍ تُضَاعِفُ مَعَهَا تِلْکَ الصّلَوَاتِ عِنْدَهَا، وَ تَزِیدُهَا عَلَى کُرُورِ الْأَیّامِ زِیَادَةً فِی تَضَاعِیفَ لَا یَعُدّهَا غَیْرُکَ. رَبّ صَلّ عَلَى أَطَایِبِ اهل‌بیتهِ الّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لِأَمْرِکَ، وَ جَعَلْتَهُمْ خَزَنَةَ عِلْمِکَ، وَ حَفَظَةَ دِینِکَ، وَ خُلَفَاءَکَ فِی أَرْضِکَ، وَ حُجَجَکَ عَلَى عِبَادِکَ، وَ طَهّرْتَهُمْ مِنَ الرّجْسِ وَ الدّنَسِ تَطْهِیراً بِإِرَادَتِکَ، وَ جَعَلْتَهُمُ الْوَسِیلَةَ إِلَیْکَ، وَ الْمَسْلَکَ إِلَى جَنّتِکَ‏، رَبّ صَلّ عَلَى مُحَمّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُجْزِلُ لَهُمْ بِهَا مِنْ نِحَلِکَ وَ کَرَامَتِکَ، وَ تُکْمِلُ لَهُمُ الْأَشْیَاءَ مِنْ عَطَایَاکَ وَ نَوَافِلِکَ، وَ تُوَفّرُ عَلَیْهِمُ الْحَظّ مِنْ عَوَائِدِکَ وَ فَوَائِدِکَ، رَبّ صَلّ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ صَلَاةً لَا أَمَدَ فِی أَوّلِهَا، وَ لَا غَایَةَ لِأَمَدِهَا، وَ لَا نِهَایَةَ لِآخِرِهَا، رَبّ صَلّ عَلَیْهِمْ زِنَةَ عَرْشِکَ وَ مَا دُونَهُ، وَ مِلأ سَمَاوَاتِکَ وَ مَا فَوْقَهُنّ، وَ عَدَدَ أَرَضِیکَ وَ مَا تَحْتَهُنّ وَ مَا بَیْنَهُنّ، صَلَاةً تُقَرّبُهُمْ مِنْکَ زُلْفَى، وَ تَکُونُ لَکَ وَ لَهُمْ رِضًى، وَ مُتّصِلَةً بِنَظَائِرِهِنّ أَبَداً»^[4]

خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست. که برگزیدۀ پسندیده گرامی و مقرب درگاه تو است، بهترین درودهای خود را بفرست، و کامل‌ترین برکاتت را بر او افزونی ده، و سودمندترین مهربانی‌ات را به او ببخش، پروردگارا بر محمد و آل محمد درود فرست، درود بسیار که درودی بیشتر از آن نباشد، و بر او درود فرست درود افزون­ کننده ­ای که درودی افزون کننده تر از آن نباشد، و بر او درود فرست درود خوشنودی که درودی بالاتر از آن نباشد، پروردگارا درود فرست بر محمد و آل محمد درودی که او را خشنود گرداند و بر خشنودی او بیفزاید، و بر او درود فرست درودی که تو را خشنود نماید و بر خشنودی تو برای آن حضرت بیفزاید، و بر او درود فرست درودی که جز آن را برای آن بزرگوار نپسندی، و جز او را سزاوار آن درود نبینی، پروردگارا را بر محمد و آل محمد درود فرست، درودی که از خشنودی تو تجاوز کرده و درگذرد، و پیوستگی آن به بقاء و هستی تو پیوسته شود، و فانی و نیست نگردد هم چنان‌که کلمات (علم و حکمت) تو فانی نمی­شود، پروردگارا بر محمد و آل محمد درود فرست، درودی که درودهای فرشتگان و پیامبران و فرستادگان و پیروان تو را جمع نماید، و بر درودهای بندگان مؤمنین از جن و انس تو و پذیرندگان دعوت (به‌سوی) تو احاطه داشته باشد، و درود هرکه را از انواع آفریدگانت که پدید آورده­ ای گردآورد، پروردگارا بر او و آل او درود فرست، درودی که هر درود گذشته و تازه ­ای را در برداشته باشد، بر او و آل او درود بفرست، درودی که نزد تو و نزد غیر تو پسندیده باشد، درودی که با آنچه گفته شد دروده ایی بیافرینی که هنگام آفریدنشان با آن‌ها آن درودها را چندین برابرسازی، و برگردش روزگار آن‌ها را بیفزایی افزون با چندین برابری که جز تو نتواند آنها را بشمارد، پروردگارا درود بفرست بر پاکیزه ­ترین خویشان آن بزرگوار (حضرت فاطمه و ائمه اثناعشری) که آنان را برای فرمان خود برگزیدی (و آن‌ها را) خزانه ­داران علمت، نگه داران دینت، و جانشینان خود در زمینت، و حجیت‌های خویش بر بندگانت قراردادی، و آن‌ها را به خواست خود از پلیدی و ناپاکی (معاصی و گناهان) پاک ساختی، و ایشان را دست ­آویز به‌سوی خود و راه به بهشت خویش گردانیدی، پروردگارا بر محمد و آل او درود فرست درودی که به‌وسیلۀ آن بخشش و گرامی داشتنت برای ایشان فراوان گردانی، و همه‌چیز را از بخشش‌هایت برای آنان کامل نمائی، و نصیب و بهره ­ای از عطاها و سودهایت را بر آن‌ها بسیار گردانی، و همه‌چیز را از بخشش‌هایت برای آنان کامل نمائی، و نصیب و بهره­ ای از عطاها و سودهایت را بر آن‌ها بسیار گردانی، پروردگارا بر آن حضرت و بر آل او درود فرست درودی که اوّلش را حدّی، و آخرش را پایانی نباشد، پروردگارا بر ایشان درود فرست هم‌وزن عرش خود و آنچه زیر عرش است، و به مقدار آنچه در آسمان‌هایت و آنچه در بالای آن‌هاست را پر گرداند، و مقدار شمارۀ زمین­ هایت و آنچه در زیر آن‌ها و میان آنهاست درودی که ایشان را به کمال قربت برساند، و برای تو و ایشان خشنودی آورد، و همیشه آن درودها پیوسته باشد.